مصر تنها کشور موفق در مقابله با هپاتیت C؛ بقیه دنیا از هدف حذف هپاتیت جامانده‌اند!

سالم‌خبر: براساس گزارش‌های رسمی و همچنین سازمان جهانی بهداشت WHO هیچ کشوری تاکنون در مسیر حذف کامل هپاتیت B تا سال ۲۰۳۰ قرار ندارد. تنها کشوری که برای هپاتیت C به سطح طلایی اهداف WHO رسیده، مصر است. کشورهایی چون استرالیا، گرجستان و اسپانیا نیز در مسیر رسیدن به سطح نقره‌ای قرار دارند، اما هنوز فاصله زیادی با نقطه حذف دارند.

به گزارش سالم‌خبر به نقل از European AIDS Treatment Group روز 28جولای، مصادف با روز جهانی هپاتیت، بار دیگر توجه جامعه جهانی را به یکی از مرگ‌بارترین ویروس‌های خاموش جهان جلب کرده است؛ بیماری‌ای که سالانه بیش از ۱٫۳ میلیون نفر را به کام مرگ می‌برد و همچنان میلیون‌ها نفر دیگر را به‌صورت مزمن گرفتار می‌کند.

با وجود گذشت یک دهه از هدف‌گذاری سازمان جهانی بهداشت برای حذف ویروس‌های هپاتیت B و C تا سال ۲۰۳۰، شواهد و داده‌های منتشرشده در گزارش تازه «Global Hepatitis Report 2024» نشان می‌دهد جهان نه‌تنها از مسیر حذف این بیماری عقب مانده، بلکه در آستانه بازگشت به وضعیت هشداردهنده قرار دارد.

طبق این گزارش، در سال گذشته بیش از ۲ میلیون نفر به انواع مزمن هپاتیت B یا C آلوده شده‌اند. این در حالی است که سیستم‌های بهداشتی بسیاری از کشورها، به‌ویژه در مناطق با درآمد پایین و متوسط، هنوز فاقد زیرساخت‌های کافی برای شناسایی، درمان و پیشگیری هستند.

شکست در تحقق اهداف ۲۰۳۰
دو مقاله سیاست‌گذاری سلامت که به‌طور مکمل با گزارش WHO منتشر شده‌اند، وضعیت ۳۳ کشور کلیدی در زمینه برنامه‌های حذف هپاتیت را بررسی کرده‌اند. نتایج حاکی از پیشرفت‌هایی پراکنده است، اما هیچ کشوری در مسیر حذف کامل هپاتیت B تا سال ۲۰۳۰ قرار ندارد.

این شکاف‌ها در حالی عمیق‌تر شده‌اند که منابع مالی بین‌المللی برای مقابله با هپاتیت به‌شدت کاهش یافته‌اند.

سیاست، تحریم، و عقب‌نشینی مالی جهانی
یکی از مهم‌ترین دلایل این عقب‌گرد، کاهش چشمگیر کمک‌های مالی جهانی در سال‌های اخیر است. ائتلاف Gavi، که پیش‌تر نقش کلیدی در واکسیناسیون نوزادان علیه هپاتیت B داشت، تنها در سال گذشته بار دیگر حمایت خود از تزریق دوز بدو تولد را از سر گرفت. اما این اقدام بسیار دیرهنگام بود.

وخامت اوضاع با تصمیم دولت ترامپ برای کاهش یا توقف کمک‌های بهداشتی خارجی تشدید شده است. این سیاست نه‌تنها موجب کاهش بودجه سازمان جهانی بهداشت WHO شده، بلکه به تجمیع بخش بیماری‌های واگیر مانند HIV، هپاتیت و سل در یک واحد سازمانی منجر شده است؛ اقدامی که باعث نگرانی کارشناسان درباره از دست رفتن تمرکز، تخصص و پویایی برنامه‌ها شده است.

علاوه بر آمریکا، کشورهایی مانند بریتانیا و نروژ نیز تعهدات مالی خود به Gavi را کاهش داده‌اند و این کمبود منابع، توان مقابله با بیماری‌های ویروسی را در مقیاس جهانی به‌ویژه در آفریقا و آسیا تضعیف کرده است.

آفریقا، در خط مقدم آسیب
با کاهش بودجه جهانی، کشورهای کم‌درآمد مجبور شده‌اند اولویت‌بندی‌های خود را تغییر دهند. در آفریقا، مراکز کنترل بیماری‌ها (Africa CDC) در همکاری با ائتلاف جهانی هپاتیت و گروه اقدام آفریقایی هپاتیت، برنامه‌هایی برای آموزش و توانمندسازی نیروهای محلی در زمینه تشخیص، درمان و مطالبه‌گری راه‌اندازی کرده‌اند. اما این اقدامات به زمان نیاز دارند و خلا ناشی از قطع کمک‌های خارجی را به‌سرعت جبران نمی‌کنند.

نیاز فوری به بودجه ملی و ادغام خدمات
آنچه در شرایط فعلی ضروری است، اختصاص بودجه پایدار داخلی از سوی دولت‌ها برای کنترل هپاتیت است. کشورهای درگیر ناچارند میان پیشگیری (از جمله کاهش آسیب و واکسیناسیون)، شناسایی موارد جدید، و درمان بیماری، انتخاب‌هایی دشوار داشته باشند. بسیاری از تحلیل‌گران تاکید دارند که ادغام خدمات مرتبط با هپاتیت در سیستم‌های مراقبت از HIV و بیماری‌های غیرواگیر مانند سرطان کبد، می‌تواند راهکار موثرتری برای کاهش هزینه‌ها و افزایش پوشش خدمات باشد.

امیدهایی در دل بحران
با وجود تمام این بحران‌ها، نشانه‌هایی از امیدواری نیز دیده می‌شود. تعدادی از کارکنان اخراج‌شده از مراکز کنترل بیماری‌های آمریکا، از جمله در آزمایشگاه‌های تخصصی ویروس هپاتیت، بار دیگر به کار بازگشته‌اند. همچنین، تلاش‌ها برای دستیابی به درمان عملکردی (functional cure) برای هپاتیت B ادامه دارد. از سوی دیگر، یک مرکز جدید برای تحقیقات میدانی درباره هپاتیت B در کشورهای کم‌درآمد با سرمایه‌گذاری خیریه‌ای تأسیس شده است—آن‌هم توسط بنیادی که تاکنون در زمینه هپاتیت فعال نبوده است.

شعار امسال: موانع را بشکنیم
در چنین شرایطی، شعار امسال روز جهانی هپاتیت یعنی «بیایید موانع را بشکنیم» (Let’s Break It Down)، کاملاً بجا و هوشمندانه انتخاب شده است. این شعار، به درستی بر ضرورت از بین بردن موانع مالی، اجتماعی و ساختاری در مسیر حذف بیماری تاکید دارد.

اما تحقق این شعار، نیازمند اراده‌ای جهانی، حمایت مالی پایدار، و همبستگی میان دولت‌ها، سازمان‌های جهانی، نهادهای خیریه و جامعه مدنی است. هرگونه تعلل بیشتر، می‌تواند دهه‌ها پیشرفت جهانی در کنترل بیماری‌های ویروسی را بر باد دهد و این بار، قربانیان اصلی، نه در آمار و نمودارها، بلکه در تخت‌های بیمارستان‌های فراموش‌شده خواهند بود.