محدود شدن واردات انسولین یعنی دشواری کنترل دیابت

سالم‌خبر: با وجود اظهارات و تاکید محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت مبنی بر اینکه قرار نیست ارز ترجیحی انسولین قطع شود اما با ناپایداری وضعیت اقتصادی کشور و سیاستگزاری‌های غیرمنتظره در حوزه سلامت؛ به ویژه دارو هنوز این نگرانی برای بیماران وجود دارد که با آزادسازی ارز انسولین‌های وارداتی، دسترسی آنان به داروهای حیاتی خود دچار زلزله‌ای دیگر شود.

ندا ربیعی، فوق تخصص غدد و متابولیسم در گفت‌وگو با سالم‌خبر درباره وضعیت بازار انسولین در کشور، اظهار داشت: «در حال حاضر بیشتر انواع انسولین‌های قلمی در ایران در دسترس هستند، به‌خصوص انسولین‌های پایه مثل گلارژین و انسولین‌های سریع‌الاثر مانند آسپارت و گلولازین. با این حال دسترسی به همه برندها همواره یکسان نیست. گاهی به دلیل مشکلات واردات یا نوسانات ارزی، یک نوع خاص برای مدتی کمیاب می‌شود. در مجموع، بیماران معمولاً می‌توانند انسولین مورد نیاز خود را پیدا کنند، اما پایداری عرضه همچنان یک چالش برای آن‌هاست.»

در مورد امکان جایگزینی انسولین‌های قلمی با یکدیگر چه برند و چه بایوسیمیلار، دکتر ربیعی معتقد است که «در اصل، بایوسیمیلارها از نظر اثر و ایمنی باید شبیه انسولین اصلی باشند و در بسیاری از کشورها به عنوان جایگزین استفاده می‌شوند. با این حال، بهتر است این کار حتماً با اطلاع پزشک انجام شود، زیرا بعضی قلم‌ها در مقدار تزریق یا نحوه استفاده، کمی تفاوت دارند و ممکن است بیمار نیاز به آموزش دوباره پیدا کند. گاهی دیده‌ایم که تغییر ناگهانی از برند اصلی به بایوسیمیلار باعث نوسان قند خون، تغییر دوز مورد نیاز و حتی افزایش یا کاهش غیرمنتظره قند خون شده است، بنابراین جایگزینی خودسرانه در داروخانه اصلاً توصیه نمی‌شود.»

وی درباره تبعات تغییر برند بدون اطلاع پزشک توضیح می‌دهد: «حتی اگر ترکیب دارو یکی باشد، تفاوت در قلم، دوز یا نحوه تزریق می‌تواند کنترل قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هر تغییری در برند یا نوع انسولین باید با نظر پزشک انجام شود تا در صورت نیاز دوز یا زمان تزریق تنظیم گردد.»

تجربه بیماران نیز نشان می‌دهد که تغییر ناگهانی برند می‌تواند اضطراب و بی‌اعتمادی ایجاد کند. این متخصص غدد و متابولیسم تاکید می‌کند: «خیلی وقت‌ها وقتی داروخانه برند داروی بیماران را عوض می‌کند، آن ها احساس نگرانی یا بی‌اعتمادی پیدا می‌کنند. برخی می‌گویند قندشان بالا یا پایین‌ شده و برخی هیچ تفاوتی حس نمی‌کنند. گاهی اضطراب ناشی از عدم کنترل قند باعث می‌شود بعد از مدتی دوباره به نوع قبلی برگردند. این تجربه باعث بی‌اعتمادی به نظام دارویی شده و نیازمند مدیریت دقیق است. در مقابل، وقتی تغییر با اطلاع و توضیح پزشک انجام شود، پذیرش بیماران بسیار بهتر است.»

در مورد اثربخشی و ایمنی انسولین‌های برند و بایوسیمیلار، دکتر ربیعی تأکید می‌کند که «در اکثر بیماران تفاوت خاصی در اثر یا ایمنی دیده نمی‌شود، البته به شرطی که انسولین استاندارد و تأییدشده باشد. گاهی تفاوت‌های جزئی در پایداری یا واکنش پوست دیده می‌شود و بایوسیمیلارها ممکن است اثر کندتر یا کوتاه‌تری داشته باشند یا پاسخ دوز مشابه یکسان نباشد. به ویژه در بیماران دیابت نوع یک یا کسانی که حساسیت بالایی دارند، این تفاوت‌ها می‌تواند باعث نوسانات جدی قند خون شود. بیش‌تر مشکلات هم از نحوه استفاده یا تغییر ناگهانی برند بدون آموزش ناشی می‌شود.»

با ورود انسولین‌های جدید با فرمولاسیون پیشرفته، امکان تحولی در کنترل دیابت فراهم شده است. ربیعی در این باره اظهار داشت: «انسولین‌های جدید اثر طولانی‌تری داشته یا تنها یک بار در روز تزریق می‌شوند و برخی با داروهای محافظ قلب و عروق ترکیب شده‌اند. این تغییرات می‌توانند زندگی بیماران را راحت‌تر کنند، پایبندی به درمان را افزایش دهند، نوسانات قند خون را کاهش داده و عوارض دیابت به ویژه عوارض قلبی و عروقی را کمتر کنند. اگر این داروها در دسترس و مقرون‌به‌صرفه باشند، واقعاً می‌توانند تحولی در کنترل دیابت ایجاد کنند.»

او در پاسخ به اینکه آیا این مولکول‌ها می‌توانند باعث رضایت بیماران و کاهش هزینه‌های درمان شوند، توضیح می‌دهد: «هرچند قیمت اولیه ممکن است بالاتر باشد، اما به دلیل تزریق کمتر، کنترل قند بهتر و کاهش عوارض، هزینه کلی درمان می‌تواند پایین بیاید. رضایت بیماران نیز معمولاً بیشتر می‌شود چون درمان ساده‌تر و کیفیت زندگی بهبود می‌یابد.»

دکتر ربیعی درباره پوشش بیمه‌ای این داروها نیز معتقد است: « دارو و درمان‌های جدید با فرمولاسیون پیشرفته به طور قطع باید تحت پوشش بیمه قرار بگیرند. وقتی دارویی جدیدتر، مؤثرتر و راحت‌تر است، منطقی است که بیمه‌ها از آن حمایت کنند تا همه بیماران بتوانند از آن استفاده کنند. کنترل بهتر دیابت یعنی کاهش عوارض و هزینه کمتر برای کل نظام درمان.»

در نهایت، او درباره تبعات محدود شدن واردات انسولین هشدار می‌دهد: «محدودیت واردات یعنی کمیابی انسولین، گرانی دارو و سخت‌تر شدن کنترل بیماری برای بیماران دیابتی. برخی ممکن است مجبور شوند برند داروی خود را تغییر دهند یا حتی درمان را قطع کنند که بسیار خطرناک است. بنابراین سیاست‌های دارویی باید طوری تنظیم شوند که تأمین انسولین همیشه پایدار و مطمئن باقی بماند. »