به بهانه نشست تخصصی بررسی سکوهای اینترنتی توزیع دارو در نمایشگاه ایران‌ساپلکس:
دو خوانش از دارورسانی دیجیتال: اختلاف‌نظر یا سوءتفاهم بین نگاه وزارت بهداشت و منطق نوآوری فناورانه
تاریخ انتشار :
پنجشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۱۴
کد مطلب : ۱۹۳۲۲
قانون یا اجرا؟
یکی از اصلی‌ترین محورهای اختلاف در این نشست، نحوه اجرای قانون مصوب و مقررات‌گذاری در حوزه دارورسانی آنلاین بود. نمایندگان پلتفرم‌ها همچون ژوبین علاقبند، عضو انجمن تجارت الکترونیک و مهدی خدادادی، رئیس کمیسیون سلامت دیجیتال سازمان نظام رایانه‌ای تاکید کردند که قانون شفاف است و وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو مکلف به تدوین و اجرای ضوابط
خدادادی در این نشست به مصوبه هیات وزیران در تیر ماه ۱۴۰۱ اشاره کرد که وزارت بهداشت و ارتباطات را مکلف کرده ظرف سه ماه دستورالعمل دارورسانی را تدوین کنند، اما این مصوبه تاکنون اجرایی نشده است. او همچنین تاکید کرد که طبق نظر هیئت تسهیل کسب‌وکار شهریور ۱۴۰۲، پلتفرم‌های دارورسان صرفا با مجوز اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی اجازه فعالیت دارند و نیازی به مجوز جداگانه از سازمان غذا و دارو نیست.
علاقبند نیز تصریح کرد که پلتفرم‌ها نه دارو انبار می‌کنند، نه نسخه‌پیچی انجام می‌دهند، بلکه فقط نقش اتصال‌گر میان داروخانه و بیمار را دارند ضمن آنکه به محتوای نسخه‌ها دسترسی مستقیم ندارند. پس این فعالیت کاملا در چارچوب قانون و با رعایت مقررات انجام می‌شود.
حاکمیت سلامت یا سلطه پلتفرم‌ها؟
اما در این میان رامین مقدم، مدیر پروژه دارورسانی اینترنتی سازمان غذا
او تصریح کرد که پلتفرم‌ها برخلاف ضوابط ابلاغ‌شده از اسفند ۱۴۰۲، به فعالیت غیرقانونی ادامه می‌دهند و سازمان غذا و دارو با راه‌اندازی سامانه مرجع و کنترل چرخه دارو در فضای دیجیتال قصد دارد امنیت و سلامت مردم را تضمین کند.
مقدم همچنین به خطرات امنیتی اشاره کرد و گفت: «تروریسم زیستی و تهدیدات استراتژیک دارویی وجود دارد و نظارت پیشینی برای جلوگیری از تخلفات حیاتی است.»
اظهارات مقدم در خصوص نفوذ پلتفرم‌ها در مجامع قانون‌گذاری و فشارهای سیاسی نیز فضای تنش‌آمیزی ایجاد کرد. او از این گفت که پلتفرم‌ها حتی از ابزار وکیل برای پیچاندن قوانین بهره می‌برند و جای شاکی و متشاکی را عوض کرده‌اند.
رسول دیناروند، رئیس اسبق سازمان غذا و دارو اما با نگاهی واقع‌بینانه‌تر، گفت تحویل دارو توسط پیک و توزیع آنلاین ممنوع نیست، بلکه باید
او تاکید کرد که نسخه‌پیچی باید در داروخانه صورت گیرد اما روند جهانی به سمت دیجیتالی شدن است و نمی‌توان در برابر آن ایستاد. به گفته او، تنظیم مقررات باید به‌روز باشد و از ابزارهای نوین مانند بیگ دیتا و داده‌کاوی بهره گیرد.
نقش و اهمیت پلتفرم‌ها در عدالت دسترسی
از سوی دیگر، مدیر بیزینس‌لاین داروخانه آنلاین دیجی‌کالا، محمدرضا طاهری با تاکید بر ارزش اجتماعی و اقتصادی پلتفرم‌ها گفت که آنها می‌توانند عدالت دسترسی به دارو را تسهیل کنند و به داروخانه‌های سنتی کمک مالی و اقتصادی برسانند.
طاهری توضیح داد که اقتصاد داروخانه‌ها با بحران مواجه است و پلتفرم‌ها نمی‌خواهند انبار دارو داشته باشند یا رقیب داروخانه‌ها شوند، بلکه با آنها تعامل می‌کنند.
او افزود که حمل و نقل کالا در پلتفرم‌ها تجربه بالایی دارد و منتظر اعلام دستورالعمل‌های رسمی هستند تا این خدمات به صورت قانونی و ایمن ارائه شود.
بحران تنظیم‌گری؛
این نشست نشان داد که بزرگترین چالش در حوزه دارورسانی آنلاین، نبود هماهنگی و اختلاف نظر میان نهادهای قانونی است. عباس کبریایی‌زاده، رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت ایران، به قانون ۱۳۹۳ اشاره کرد که وزارت بهداشت را متولی تولیت نظام سلامت و صدور مجوزهای پزشکی معرفی کرده است.
از سوی دیگر، هشدارها درباره تهدیدات امنیتی و حاکمیت داده‌های مردم، از سوی مسئولان وزارت بهداشت و نظام پزشکی برجسته شد. محمود فاضل، رئیس شورای عالی نظام پزشکی تاکید کرد که داده‌های حساس مردم نباید در اختیار بخش خصوصی بدون نظارت دقیق قرار گیرد و باید وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت، حاکمیت کامل را در این حوزه داشته باشد.
پیامدها و چشم‌انداز آینده
نشست روشن کرد که دارورسانی آنلاین، چالشی تازه برای نظام سلامت ایران است که هم فرصت‌های بزرگ در تسهیل دسترسی و عدالت اجتماعی دارد و هم خطرات جدی امنیتی، قانونی و اخلاقی. تعلل نهادهای ناظر و برخوردهای سیاسی با پلتفرم‌ها، ریسک گسترش فعالیت‌های
نشست تخصصی بررسی سکوهای اینترنتی توزیع دارو تصویری از یک بحران تنظیم‌گری در حوزه سلامت دیجیتال ایران ارائه داد. از یک سو قانون وجود دارد اما اجرا و نظارت ضعیف است. از سوی دیگر، پلتفرم‌ها که نمایندگان بخش خصوصی و نوآوری دیجیتال‌اند، معتقدند قانون نادیده گرفته شده و خود سازمان غذا و دارو بدون شفاف‌سازی وارد میدان رقابت شده است.
تنها راهکار ممکن، تدوین سریع و شفاف ضوابط فنی و حقوقی با مشارکت تمامی ذی‌نفعان، احترام به حاکمیت وزارت بهداشت و ایجاد سازوکارهای نظارتی پیشگیرانه است. در غیر این صورت، تعارض‌ها نه تنها به زیان سلامت مردم تمام می‌شود بلکه به فضای کسب‌وکار و اعتماد عمومی نیز ضربه خواهد زد.
