آسیب‌شناسی یک نشست خبری:
قبل از محکوم‌سازی‌های عجولانه، یک لحظه مکث: گفت‌وگو قاعده دارد!
تاریخ انتشار :
شنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۹:۵۵
کد مطلب : ۱۹۹۱۹
خطا روشن است اما!
تردیدی نیست که به‌کار بردن عبارات تحقیرآمیز از سوی مقام مسئول نسبت به یک خبرنگار، خطاست؛ آن هم در نشستی که موضوعش اول بهداشت دهان و دندان و بعد بهداشت روان بوده است. به طور قطع مقام مسئول موظف است در برابر هر پرسشی حتی تند و چالشی یا حتی نامنظم خونسردی، صراحت و پاسخ حرفه‌ای را حفظ کند. این نه لطف است که بخشی از "سوگند پاسخگویی" در نظام حکمرانی است. اما بدون توجه به قواعد بازهم می تواند این اتفاق فردا در نشستی دیگر با بازیگران دیگر تکرار می‌شود و واکنش‌های متفاوتی در پی داشته باشد. مانند بخشی از واکنش‌ها نسبت به واقعه امروز که رنگ‌وبوی شوآف پیدا کرد؛ از جمله تقدیر نمایشی از خبرنگار در قاب دوربین که خود نشانه‌ای از میل به تصاحب روایت است.
پروتکل‌های فراموش‌شده در نشست‌های خبری
نشست خبری، کلاس آزاد مناظره نیست و مصاحبه اختصاصی هم نیست؛ قواعد خاص خود را دارد: مجری جلسه نقش خاص خود را ارائه می‌کند. حق پرسش شفاف و نه برچسب زنی برای هر رسانه ای قطعی است پس خبرنگار باید سؤال را دقیق، یک‌مرحله‌ای و بی‌حُکم قبلی بپرسد؛ عباراتی از جنس «می‌پیچونید» ولو بازتاب ذهن جمعی باشد، در قالب نشست خبری حتما زبان حرفه‌ای محسوب نمی‌شود.
هر مسوول وقتی در مقام پاسخگویی در جمع اصحاب رسانه حاضر می شود به طور قطع باید پاسخ سنجیده دهد اما نمی تواند پرسشگر را تحقیر کند. این کار را کرده باشد یا نه ویدئو نشست خبری باید کامل منتشر شود تا برش های سلیقه ای به ساخت روایت منجر نشود کمااینکه در اتفاق امروز شد.
در مدل‌های آموزش مدرن روزنامه‌نگاری، پرسش خوب چهار ویژگی دارد: مشخص، قابل‌راستی‌آزمایی، بی‌داوری ارزشی در متن سؤال و زمان‌مند. اما در ماجرای اخیر، نکته مهمی که در بسیاری از روایت‌ها مغفول ماند این بود که معاون بهداشت در حال پاسخ به پرسش خبرنگار دیگری بود و خبرنگار معترض، بدون رعایت نوبت یا ارتباط موضوعی بار دیگر پرسش خود را مطرح کرد و از مسئول خواست به همان سؤال پاسخ دهد. در چنین شرایطی، حتی اگر نیت خبرنگار، پیگیری یک موضوع مهم باشد، پافشاری بی‌موقع و قطع گفت‌وگو از نظر حرفه‌ای، خلاف پروتکل نشست خبری است.
تقدیرها و همراهی‌های دقیقه نودی
وقتی ماجرا به شبکه‌های اجتماعی می‌رسد، همه بازیگران می‌کوشند در قاب «برنده روایت» قرار گیرند: رسانه‌ای که تقدیر فوری برگزار می‌کند و لوح تقدیر می‌دهد؛ مسئولانی که محکوم می‌کنند یا تماس‌های دلجویی برخی مسوولان از جمله دبیر شورای اطلاع رسانی دولت از خبرنگار. این رفتارها لزوماً بد نیست، اما جانشین حل مسئله نیست. مسئله اصلی «پروتکل مشترک» است: اگر از فردا همین خبرنگار با همان استاندارد حرفه‌ای از همان معاون یا مدیر دیگری سؤال کند، جلسه چه قواعدی دارد؟ تقدیر یا بیانیه بدون اصلاح سازوکار، فقط یک اکت رسانه‌ای است باید نگاه جدی‌تری به آن داشت.
