رسول دیناروند، رئیس اسبق سازمان غذا و دارو:
سلامت دیجیتال را نمی‌توان انکار کرد؛ قانون‌گذاری کنید، نه تعطیل!
سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت باید خود پیشگام تحولات در نظام سلامت باشد
تاریخ انتشار :
شنبه ۴ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۶:۵۴
کد مطلب : ۱۹۳۱۷
رسول دیناروند در نشست تخصصی بررسی سکوهای اینترنتی توزیع دارو در نمایشگاه ایران‌ساپلکس با اشاره به چالش‌های اخیر در دارورسانی آنلاین، تأکید کرد که این حوزه نه تنها برگشت‌ناپذیر است بلکه در جهان نیز به سرعت در حال توسعه است. او گفت: «در شرایطی که بسیاری از کشورها به سمت ارائه خدمات سلامت دیجیتال حرکت کرده‌اند، ما نمی‌توانیم صورت‌مسأله را پاک کنیم.»
به گفته دیناروند، راه منطقی مواجهه با این پدیده نوظهور، تنظیم‌گری هوشمندانه و واقع‌بینانه است، نه انکار یا برخورد قهری. او هشدار داد: «وقتی پلتفرم‌ها در غیاب قانون فعالیت می‌کنند، این نه تقصیر آنهاست و نه راه‌حل، مسدود کردن آنهاست. بلکه باید قانون‌گذاری کرد، نه تعطیل.»
این مقام پیشین با بیان اینکه مسئولیت وضع مقررات در حوزه پلتفرم‌های سلامت بر عهده وزارت بهداشت است، افزود: «تدوین آیین‌نامه‌ها نباید سال‌ها طول بکشد. صنعت و فناوری منتظر ما نمی‌مانند.»
دیناروند همچنین پیشنهاد کرد که وزارت بهداشت با کمک نهادهای تخصصی و صنفی، چارچوبی برای فعالیت این پلتفرم‌ها تدوین کند تا هم حقوق بیماران رعایت شود و هم سلامت عمومی به خطر نیفتد. او گفت: «ما
وی افزود: از زمانی که من آخرین‌بار رئیس سازمان بودم، تقریباً هشت سال گذشته است. دعواها و بحث‌های مربوط به نسخه‌پیچی الکترونیک و تربیت‌داری الکترونیک، آن زمان هم وجود داشت و حتی پیش از آن نیز مطرح بود. از نگاه من، تحویل دارو توسط پیک، بر اساس قوانین موجود، امکان‌پذیر است. یعنی فردی که به داروخانه مراجعه می‌کند، الزاماً نباید خودش صاحب نسخه باشد. هر کسی می‌تواند نسخه شخص دیگری را تحویل دهد و دارو را دریافت کند و از این نظر، هیچ منع قانونی وجود ندارد. بنابراین، این فرد می‌تواند حتی یک پیک باشد. از این منظر، می‌توانیم تحویل دارو را به‌صورت الکترونیکی و از طریق پلتفرم‌ها هم در نظر بگیریم و از لحاظ قانونی منعی برای آن نمی‌بینم. البته، ملاحظات متعددی در این زمینه وجود دارد، اما از بُعد حقوقی، مانعی نداریم.
وی با اشاره به اینکه تحویل دارو لزوماً یک فرآیند پزشکی نیست، اما نیازمند رگولاتوری (تنظیم‌گری) دقیق است، گفت: «باید قواعد و ضوابط مشخصی برای آن تعریف شود؛ به‌ویژه زمانی که اطلاعات نسخه در یک پلتفرم تجمیع می‌شود. اگر این فرایند تحت نظارت دقیق نباشد، احتمال سوءاستفاده و بهره‌برداری غیرقانونی بالا می‌رود.»
وی افزود: «نباید فراموش کنیم که نسخه‌پیچی،
به گفته این مقام پیشین، بدون نظارت و چارچوب مشخص، حتی پلتفرم‌های دیجیتال هم می‌توانند زمینه‌ساز رشد بازارهای غیررسمی و حتی قاچاق دارو شوند، مگر آنکه از ابتدا زیرساخت‌های حقوقی و نظارتی آن به‌درستی طراحی شده باشد.
او افزود: برای مقابله با این وضعیت، ما نیاز به رگولیشن (قواعد تنظیم‌گر) و نظارت مؤثر داریم تا این مسائل به حداقل برسد؛ اما وجود چنین آسیب‌هایی نباید باعث شود که صورت‌مسئله را پاک کنیم یا کل طرح نسخه‌پیچی الکترونیک و تحویل داروی دیجیتال را تعطیل کنیم.»
به گفته این مقام پیشین: «ما می‌توانیم فرآیند نسخه‌پیچی الکترونیک را در داروخانه‌های مجاز کشور پیاده کنیم و پلتفرم‌های مورد تأیید نیز در مرحله تحویل دارو مشارکت
وی تأکید کرد: «در زمان مسئولیتم، همواره به دوستان داروساز و انجمن داروسازان می‌گفتم که نمی‌توان با موج تحولات و پیشرفت‌های فناورانه مقابله کرد. این روندها جهانی‌اند، می‌آیند و از ما عبور می‌کنند. ما باید یاد بگیریم چطور از آن‌ها درست، منطقی و ایمن بهره‌برداری کنیم. همین حالا نگاه کنید، روزانه چند صد هزار سفارش غذا از طریق پلتفرم‌های دیجیتال در کشور انجام می‌شود. چرا نتوان چنین مدلی را با رعایت اصول، در داروخانه‌ها اجرا کرد؟»
وی در ادامه با اشاره به روندهای جهانی در حوزه دیجیتال‌سازی و خدمات سلامت گفت: «تحولاتی مثل نسخه‌پیچی الکترونیک و تحویل دارو از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، پدیده‌ای جهانی است و در کشور ما نیز به‌تدریج در حال شکل‌گیری است. نمی‌توان مقابل آن ایستاد. باید آن را درست و منطقی مدیریت و از آن استفاده کرد.»
او تأکید کرد: «اگر با این روند مقابله کنیم، عملاً راه به شکست می‌بریم. چون نهایتاً یک جا کسی به‌جای ما قانون را تنظیم می‌کند، پلتفرم را طراحی می‌کند یا اختیار را در دست می‌گیرد، و آن‌وقت می‌گوییم چرا ما نادیده گرفته شدیم. این برخورد انفعالی، عملاً ما را از صحنه حذف می‌کند. در حالی که باید از ابتدا خودمان
وی با تأکید بر لزوم مشارکت فعال نهادهای رسمی حوزه سلامت در تنظیم‌گری پلتفرم‌های توزیع دارو گفت: «منظورم از نظام دارویی کشور، همه ارکان آن است؛ از انجمن داروسازان گرفته تا سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت. ما باید خودمان پیشگام این تحولات باشیم و مقررات روشن و دقیق برای آن تنظیم کنیم.»
او با اشاره به ظرفیت‌های پلتفرم‌های دیجیتال افزود: «پلتفرم‌ها تنها محل سفارش‌گیری نیستند، بلکه پایگاه‌های داده‌های بزرگ (Big Data) هستند. الگوریتم‌هایی که در آن‌ها به‌کار می‌رود، می‌توانند رفتارهای کاربران را تحلیل کنند، الگوهای مصرف را تشخیص دهند و قابلیت داده‌کاوی عظیمی دارند. این داده‌ها ارزشی بسیار فراتر از جنبه تجاری سفارش‌ها دارند و می‌توانند در خدمت نظام سلامت قرار بگیرند.»
وی تأکید کرد: «اما برای تحقق این هدف، باید رگولاتوری دقیقی داشته باشیم. وزارت بهداشت باید به این داده‌ها دسترسی داشته باشد؛ هم برای مطالعات و سیاست‌گذاری‌های سلامت، و هم برای نظارت و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز یا سوءاستفاده‌های احتمالی.»
او در پایان گفت: «پیشنهاد من این است که پلتفرم‌ها در این فرآیند دیده شوند، اما با نظارت، مقررات‌گذاری شفاف و مشارکت همه ذی‌نفعان نظام دارویی کشور.»
