رضا ملک‌زاده، وزیر اسبق بهداشت و درمان و رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با سالم‌خبر:
مسیر ورود داروهای جدید به فهرست دارویی کشور باید چالاک‌تر شود
درمان های جدید در مدیریت بیماری های التهابی روده باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران شده است
تاریخ انتشار :
شنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۳:۱۳
کد مطلب : ۱۹۰۱۵
رضا ملک زاده استاد دانشگاه و رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد در گفت‌وگو با سالم‌خبر با اشاره به بیماری التهابی روده IBD، اظهار داشت: IBD اصطلاحی کلی برای گروهی از بیماری‌ها است که باعث تورم و التهاب بافت‌های دستگاه گوارش می‌شوند. شایع‌ترین انواع IBD، کولیت اولسروز بوده که عبارت است از التهاب و زخم‌هایی در سطوح داخلی روده بزرگ و راست روده که با علائمی مانند درد شکم، اسهال، خونریزی مقعدی، خستگی شدید و کاهش وزن کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می دهد.
این استاد دانشگاه با اشاره به رجیستری بیماران مبتلا به بیماری های التهابی روده که نزدیک ده هزار بیمار مبتلا به IBD در آن ثبت شده خاطر نشان کردن که میانگین سن بیماران کمتر 28 سال بوده و از نظر شیوع در جوامع مختلف از حدود 0.1 تا 0.5 درصد افراد را درگیر می کند.
رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد در مورد روش های درمانی کولیت اولسروز افزود: درمان‌های این بیماری بسته به شدت علائم عبارتند از مزالازین که با تعدیل فاکتورهای التهابی دیواره روده به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند، کورتیکواستروئیدها با اثر ضد التهاب سیستمیک و عوارض بالا، مهار کننده های سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، داروهای بیولوژیک برای بیماران مقاوم به درمان و داروهای جدید خوراکی برای درمان بیماران مقاوم به درمان مثل توفاسیتینیب و اوزانیمد که موارد اخیر به تازگی توسط شرکت های داروسازی ایرانی تولید شده و در دسترس بیمار قرار گرفته است.
بدون سرمایه گذاری در تولید داروهای جدید عقب می‌مانیم
وزیر اسبق بهداشت و درمان با بیان اینکه با نگاه به آینده، سرعت تحول در علم پزشکی و تولید داروهای نوین پس از دوران کرونا قابل‌تأمل است؛ داروهایی با اثربخشی بالا علیه بیماری‌های ژنتیکی و سرطان‌ها توسعه یافته‌اند، تاکید کرد: نگرانی ما این است که بدون سرمایه‌گذاری هدفمند در تولید داروهای جدید از این روند جهانی عقب بمانیم. در کشور، اپیدمی بیماری‌های مزمن التهابی روده با حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار مبتلا، نگرانی تازه‌ای ایجاد کرده است؛ بیمارانی که با علائمی چون اسهال خونی و بلغمی مزمن مواجه‌اند
وی گفت: خوشبختانه شرکت‌های دارویی داخلی توانسته‌اند داروهای نو ظهور خوراکی و بایوسیمیلار تزریقی با کیفیتی معادل نمونه‌های خارجی تولید کنند. امروز می‌توان بسیاری از بیماری‌های مزمن و شدید را با همین داروها درمان کرد، اما حمایت از صنعت دارو برای تولید نسل جدید این داروها ضروری است. سرعت تولید داروهای مؤثر به‌طور چشمگیری افزایش یافته؛ در گذشته فرآیند توسعه یک داروی جدید ۱۵ تا ۲۰ سال طول می‌کشید، اما اکنون این بازه به ۲ تا ۳ سال کاهش یافته است. ضمن آنکه تاکنون حدود ۲۰ داروی جدید توسط FDA تأیید شده که بسیاری از آن‌ها در ایران در دسترس نیست و باید هرچه سریع‌تر تأمین شوند تا بیماران از آخرین دستاوردهای پزشکی بهره‌مند شوند.
حفظ سلامت جامعه پیش نیاز افزایش جمعیت مولّد
ملک زاده همچنین اظهار امیدواری کرد: امیدوارم نظام سلامت ما به پیشرفت‌های جهانی توجه کند و سرمایه‌گذاری در بخش سلامت افزایش یابد. یکی از راه‌های جلوگیری از کاهش جمعیت، سالم نگه داشتن مردم و فعال نگه داشتن آنهاست. اگرچه برنامه‌های تنظیم خانواده و فرزندآوری مطرح است، اما شاید نتیجه ی کافی ندهد؛ بهتر است افراد را سالم نگه داریم تا به‌جای بازنشستگی در ۵۰ یا ۶۰ سالگی، تا ۸۰ سالگی فعال بمانند. این همان «طول عمر همراه با سلامت» است که در دنیا مطرح شده و به ما نیروی انسانی می‌دهد.
وی تاکید کرد: دولت باید در حوزه سلامت و صنعت دارو سرمایه‌گذاری کند؛ ضمن آنکه بیمه‌های ما ضعیف شده‌اند و باید تقویت شوند. دولت باید بیشتر به بیمه‌ها کمک کند تا داروهای جدید تحت پوشش قرار گیرند. اخیراً یکی از داروهای بسیار مؤثر برای بیماری‌های التهابی روده که توسط شرکت های ایرانی تولید شده و واقعاً عالی و اثربخش است به نام توفاسیتینیب، وارد فهرست بیمه شد. تولید داروهای با کیفیت داخلی، خبر بسیار خوبی برای پزشکان است، اما وقتی این داروها نسخه می‌شوند و بیمه آن‌ها را پوشش نمی‌دهد، بیماران نمی‌توانند آن‌ها را تهیه کنند برای بیمار بسیار ناخوشایند است.
ملک‌زاده همچنین تصریح کرد: اهمیت دسترسی امن و پایدار بیمار به داروهای حیاتی یکی از چالش‌های مهمی است که باید
مسیر راهیابی دارو به فارماکوپه کشور چالاک‌تر شود
وی ادامه داد: امروز شماری از شرکت‌های دارویی داخلی می خواهند محصولات جدید خود را به فارماکوپه وارد کنند، اما طولانی شدن فرآیندهای رگولاتوری و فشار ناشی از نوسان ارز و تورم، سرعت نوآوری را کند کرده است. در شرایطی که این داروها پیش‌تر مجوز FDA یا نهادهای ناظر اروپایی را کسب کرده‌اند، منطق حکم می‌کند مسیر ثبت و تأیید ملی نیز چالاک‌تر و شفاف‌تر شود—البته با پایبندی کامل به کنترل کیفی. ما در سال‌های گذشته بارها به‌صورت مستقل اثربخشی داروهای داخلی را با نمونه‌های خارجی مقایسه و نتایج را در نشریات علمی منتشر کرده‌ایم؛ بنابراین، وزارت بهداشت می‌تواند به ظرفیت علمی و صنعتی کشور اعتماد کند و از پژوهشگران دانشگاهی برای تسریع فرایندهای ارزیابی بهره گیرد. در غیر اینصورت چنانچه حمایت لازم از صنعت دارویی صورت نگیرد، کشور با بحران جدی کمبود دارو مواجه خواهد شد.
وزارت بهداشت باید از تولید داخلی دارو حمایت کند
وزیر اسبق بهداشت و درمان با بیان اینکه تأمین سلامت جمعیت فعلی کشور تنها با تقویت زیرساخت‌های بیمه‌ای و پزشکی امکان‌پذیر است، تاکید کرد: داروهایی در دست تولید هستند که می‌توانند به بازار وارد شوند، اما پی‌گیری‌های محققان و تولیدکنندگان به‌دلیل مشکلات رگولاتوری دوگانه بین دستگاه‌ها با تأخیر مواجه می‌شود. نوسانات ارزی، تورم و سهم بالای هزینه‌های درمان از جیب مردم، آسیب‌پذیری صنعت دارویی را بیشتر کرده است. روند فعلی رگولاتوری نیازمند اصلاحات اساسی است تا داروهای تولید داخل با سرعت معقول وارد بازار شوند. البته کنترل کیفی این فرآیند باید با دقت ادامه یابد.
وی ادامه داد: شواهد علمی نشان می‌دهد داروهای ساخت ایران، از نظر فرمولاسیون و ترکیب شیمیایی، معادل نمونه‌های اروپایی هستند. به‌عنوان
ملک زاده افزود: متخصصان عرصه سلامت بر این باورند که حمایت از تولید داخلی دارو، زیربنای پایداری نظام درمان کشور است. در حال حاضر بسیاری از بیماران ایرانی برای دریافت داروهای وارداتی با دشواری‌های فراوان روبه‌رو هستند؛ چرا که هزینه‌های ارزی و فرآیند پیچیده واردات، امکان دسترسی طولانی‌مدت به این داروها را غیرممکن می‌سازد. از این‌رو ضروری است که پوشش بیمه‌ای تقویت شده و سرمایه‌گذاری دولت در حوزه سلامت افزایش یابد.
کاهش بودجه سلامت باعث تضعیف بیمه ها شده است
وزیر اسبق بهداشت و درمان و رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ارائه آخرین وضعیت بیماری‌های گوارشی در کشور تصریح کرد: بیماری‌های گوارشی در ایران همچون سایر نقاط جهان شیوع قابل‌توجهی یافته‌اند؛ شایع‌ترین اختلال گوارشی در کشور ما ریفلاکس معده است که براساس مطالعات داخلی، ۲۵ تا ۳۰ درصد از مردم را درگیر کرده است. بیماران مبتلا به ریفلاکس معمولاً از درد معده، ترش کردن مکرر و تلخی دهان رنج می‌برند. در زمینه ی بیماری‌های کبدی نیز کبد چرب با شیوعی نزدیک به ۳۰ درصد، فراگیرترین اختلال به شمار می‌آید. جالب آنکه در آمریکا نیز بیش از ۳۵ درصد مردم دچار ریفلاکس‌اند و نرخ کبد چرب در اروپا و آمریکا تقریباً هم‌تراز با ایران است؛ بنابراین از منظر میزان شیوع، وضعیت ما با کشورهای توسعه‌یافته برابری می‌کند.
ملک‌زاده افزود: ریشه ی این تشابه آماری را باید در تغذیه و سبک زندگی جست‌وجو کرد. طی ۳۰ سال گذشته، الگوی غذایی ایرانیان جنبه‌های غربی به خود گرفته است؛ مصرف فست‌فود و خوراکی‌های پرقند مانند بستنی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و تحرک بدنی کاهش یافته است. این تغییرات زیربنای بروز بیماری‌هایی همچون ریفلاکس و کبد چرب را شکل داده‌اند.
وی همچنین با تاکید بر اینکه در کنار این چالش‌ها، پیشرفت‌های شگرفی در نظام بهداشت و درمان کشور رخ داده
وی ادامه داد: جلسات کارشناسی و شورای عالی بیمه سالانه دو تا چهار بار برگزار می‌شود، اما نتیجه ملموسی در بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری بیمه‌ای دیده نمی‌شود. بخش عمده‌ای از مشکلات بیماران و تأمین اعتبار داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها، ناشی از عدم تخصیص بودجه مناسب به بیمه همگانی است؛ طرحی که تنها با افزایش سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی (GDP) می‌تواند به نتیجه برسد.
ملک زاده تصریح کرد: دولت باید امروز سهم سلامت از GDP را به سطوح پیشین بازگردانده و فراتر از آن ارتقاء دهد تا جمعیت کشور در سلامت و توانمندی حفظ شود. بدون حمایت قوی از صنعت دارویی داخلی، وضعیت کنونی می‌تواند به بحرانی جدی در تأمین دارو بینجامد.
دارو از جمله ابزار های اصلی کار پزشکان است
وی اظهار امیدواری کرد: امید می‌رود در دولت چهاردهم با بازنگری در نظام تعرفه‌ها و اولویت‌دهی ویژه به صنعت دارو و پوشش بیمه‌ای، این روند بهبود یابد. بدون دسترسی به داروهای باکیفیت و پرداخت‌پذیر، پزشکان نمی‌توانند خدمات درمانی مؤثر ارائه دهند؛ زیرا دارو ابزار اصلی کار آنهاست. افزایش قیمت دارو و پوشش ناکافی بیمه‌ای عملاً امکان درمان را محدود کرده است.
وی همچنین افزود: نظام بیمه همگانی زمانی می‌تواند پایدار باشد که بودجه کافی به آن اختصاص یابد. امروز داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها مطالبات چندین ماهه از سازمان‌های بیمه‌گر دارند؛ این امر به این دلیل است که تعرفه‌های فعلی توان پوشش هزینه‌های واقعی درمان را ندارند. بنابراین ضروری است سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی افزایش یابد تا بیمه‌ها بتوانند با قدرت مالی لازم از بیماران حمایت کنند. در نهایت، سرمایه‌گذاری هدفمند در بخش سلامت — از جمله ارتقای پوشش بیمه‌ای، تقویت صنعت داروسازی و اصلاح نظام تعرفه‌ها — بایستی به‌عنوان راهبردی کلان در دستور کار دولت و مجلس قرار گیرد تا دستاوردهای پزشکی کشور حفظ و توسعه یابند.
