هزینه بالا و تأخیر پوشش بیمه‌ای، مانع دسترسی بیماران روماتیسمی به داروهای جدید است

سالم‌خبر: تازه‌ترین داده‌های پژوهشی کشور نشان می‌دهد که زنان بیش از هر گروه دیگری درگیر بیماری‌های روماتیسمی هستند؛  این بیماری‌ها عمدتاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی نخستین علائم خود را آشکار می‌کنند و در صورت عدم تشخیص زودهنگام می‌توانند روند زندگی بیماران را به شدت تحت تاثیر قرار دهند.

اما خبر نگران‌کننده آن است که میانگین تأخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی این بیماری‌ها در کشور حدود ۷ تا ۸ سال برآورد می‌شود؛ تأخیری که می‌تواند اثربخشی درمان را کاهش داده و موجب پیشرفت بیماری و بروز عوارض جبران‌ناپذیر شود.

احمدرضا جمشیدی، فوق تخصص روماتولوژی، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بیمارستان شریعتی، در گفت‌وگو با سالم‌خبر با بیان این مطلب به بررسی ابعاد اپیدمیولوژیک، چالش‌های درمانی و هزینه‌های مرتبط با این بیماری‌ها در کشور پرداخت و گفت: مطالعه‌ای ملی که با نظارت یک نهاد بین‌المللی در ایران انجام شده است، نشان می‌دهد که شیوع دردهای استخوانی و مفصلی در جامعه ایرانی بسیار بالا و حدود ۴۶ درصد است. همچنین، ۱۵.۵ درصد از افراد از کمردرد و ۱۵ درصد به آرتروز مبتلا هستند.

وی افزود: در مقابل، شیوع انواع التهابی این بیماری‌ها در تهران حدود ۰.۳۶ درصد گزارش شده که با آمار منطقه آسیا–اقیانوسیه (۰.۳۵ تا ۰.۵ درصد) همخوانی دارد. نکته قابل توجه، شیوع بالاتر این بیماری در میان هموطنان زرتشتی (بین ۱ تا ۱.۵ درصد در یک مطالعه ۲۰۰۰ نفری) نسبت به سایر نقاط کشور است که احتمالاً به عوامل نژادی مرتبط است. این بیماری می‌تواند در هر سنی، از نوزادی تا سالمندی، بروز کند و برخلاف سرطان که بهبودی یا مرگ به همراه دارد، تعداد مبتلایان به بیماری‌های روماتیسمی به طور مستمر افزایش می‌یابد و اثر تجمعی دارد.

ماهیت ناتوان‌کننده و تأثیرات بیماری‌های روماتیسمی بر زندگی بیماران:
رییس بیمارستان شریعتی همچنین افزود: مشکل اصلی بیماری‌های روماتیسمی، مزمن و ناتوان‌کننده بودن آن‌هاست. این اختلالات خودایمنی تا پایان عمر با بیمار همراه بوده و در صورت عدم درمان، منجر به از کار افتادگی تدریجی فرد می‌شوند.

وی همچنین تاکید کرد که حتی ساده‌ترین نوع روماتیسم التهابی، یعنی آرتریت روماتوئید، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد، به ویژه نان‌آور خانواده، بگذارد و منجر به کاهش درآمد و تشدید مشکلات اقتصادی شود. در موارد شدیدتر مانند لوپوس و اسکلرودرمی، درگیری اعضای حیاتی مانند قلب، ریه، کبد و کلیه و همچنین تغییر شکل اندام‌ها، کیفیت زندگی بیماران را به شدت کاهش می‌دهد.

جمشیدی با بیان اینکه متأسفانه، آگاهی عمومی و مسئولان نسبت به این بیماری‌ها در مقایسه با سرطان کمتر است، در حالی که سال‌ها درد و ناتوانی ناشی از آن‌ها بار سنگینی بر دوش بیماران و خانواده‌هایشان می‌گذارد، تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد که اکثریت بیماران روماتیسمی در ایران را زنان تشکیل می‌دهند و میانگین سنی شروع علائم بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است. از نظر بالینی، درد مفاصل در حالت استراحت تشدید می‌شود و بیماران از خستگی مفرط، ضعف و تورم مفاصل شکایت دارند.

وی ادامه داد: این در حالیست که متأسفانه، میانگین تأخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی حدود ۷ تا ۸ سال است که این تأخیر می‌تواند درمان مؤثر را دشوار کرده و منجر به عوارضی مانند خشک شدن ستون فقرات و بدشکلی دست‌ها شود و بنیان خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
 
چالش‌های درمانی و نقش داروهای جدید
رئیس بیمارستان شریعتی همچنین با بیان اینکه در حوزه درمان، با وجود پیشرفت‌های حاصل شده و ظهور داروهای بیولوژیک، هنوز بخشی از بیماران به درمان پاسخ نمی‌دهند. اظهار داشت: هزینه بالای داروهای جدید و تأخیر در پوشش بیمه‌ای، دسترسی به این درمان‌ها را برای بسیاری از مبتلایان دشوار ساخته است. تولید داخلی داروهای بیولوژیک یک گام مثبت در جهت کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی بوده است.

جمشیدی خاطر نشان کرد که دنیا روز به روز در درمان بیماری‌های روماتیسمی پیشرفت می‌کند و اگرچه ما از داروهای بیولوژیک تولید داخل بسیار خوشحالیم، هزینه بالای تولید و تعداد گسترده داروهای جدید، چالش اصلی ادامه مسیر است.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: یکی از اولین مولکول‌های نوظهور را به یاد می‌آورم که در کنفرانسی در لندن معرفی شد: اسلاید آغازین ارائه، نقشه متروی لندن بود؛ مترویی که طوری طراحی شده است که اگر یک تونل مسدود شود، قطارها از مسیر دیگر به حرکت خود ادامه می‌دهند و قطار هرگز متوقف نمی‌ماند اما مولکول توفاسیتینیب با قطع سیگنال‌های ورودی در نقطه‌ای خاص، روند التهابی را متوقف می‌کند.

وی ادامه داد: این داروی جدید، در سال 2012 تأیید شد و چند سال پس از ورود به بازار جهانی به ایران رسید؛ در آن زمان هر ماه درمان آن حدود پنج میلیون تومان هزینه داشته و قشر متوسط به پایین جامعه که بیشترین گروه مبتلایان را تشکیل می‌دهد، به دلیل مشکلات مالی و عدم پوشش بیمه‌ای امکان دسترسی به این دارو را نداشت. در نهایت، با تکیه بر توان شرکت‌های داخلی و تلاش برای تولید در داخل کشور، گامی بزرگ در تأمین نیاز بیماران برداشته شد. خوشبختانه اخیراً با پوشش بیمه‌ای قرص خوراکی توفاسیتینیب، تفاوت چشمگیری در هزینه و کیفیت درمان بیماران روماتیسمی ایجاد شده است.

جمشیدی تاکید کرد: پیش از این، در مرحله‌ای که داروهای معمولی پاسخ نمی‌دادند، مجبور بودیم به سراغ داروهای بیولوژیک برویم؛ اما قیمت نوع وارداتی آن‌ چنان بالا بود که بسیاری از بیماران توان پرداخت نداشتند. من در آن زمان عضو شورای فارماکوپه دارویی کشور بودم به خاطر دارم وقتی با مسئولان بیمه صحبت می‌کردم، تأکید داشتم: اگر درمان بیماران را در این مرحله آغاز کنید، هم نتایج بالینی بهتر خواهد بود و هم هزینه‌های کلی درمان کاهش می‌یابد.
 
 اهمیت حمایت بیمه‌ها و سیاست‌گذاری‌های حمایتی:
جمشیدی بر ضرورت تدوین سیاست‌های حمایت‌گرانه و ارتقای آگاهی عمومی و مسئولان در مورد بار بالینی و اقتصادی بیماری‌های روماتیسمی تأکید دارد. پوشش بیمه‌ای مناسب برای داروهای جدید و نوظهور، نه تنها به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند، بلکه با کاهش هزینه‌های بستری، تصویربرداری مکرر و درمان عوارض جانبی، در بلندمدت به صرفه‌جویی در هزینه‌های نظام سلامت منجر می‌شود. توجه به سلامت مردم، به ویژه جوانان و نیروهای مولد جامعه، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.