سازمان غذا و دارو در کدام نقطه از سیستم رگولاتوری دارو و مکمل ایستاده است؟

سالم‌خبر: تامین‌کنندگان و تولیدکنندگان دارو و مکمل اگرچه با آغاز فعالیت خود باید هفت‌خوان مسیر بوروکراتیک و طاقت‌فرسای سازمان غذا و دارو را طی کنند اما پس از ورود به مرحله‌ی تولید؛ نقش رگولاتوری این سازمان بر کیفیت محصولات در سطح بازار کم‌رنگ می‌شود به طوریکه هیچ‌گونه نظارت دقیقی بر روی این محصولات وجود ندارد. 

 

حسن شکوهی، رییس اتحادیه‌ی واردکنندگان مکمل های دارویی با بیان این مطلب، به سالم خبر گفت: مشکلات صنعت دارو و و مکمل های غذایی و دارویی را می‌توان در سه بخش مدیریتی، قیمت گذاری و کیفیت محصولات دسته بندی کرد.

 

وی افزود:  فرض می کنیم که ارز دولتی حذف شده و قیمت داروهایی که ارز دولتی دریافت می‌کردند چند برابر شود؛ اما این افزایش قیمت سود خالصی نیست که به جیب تولید کنندگان این صنعت وارد شود. زیرا به همان نسبت هزینه های آنها نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

 

شکوهی ادامه داد: پس از آزاد شدن نرخ ارز دارو تمام شاخص‌های که در تولید دارو و مکمل‌های دارویی به کار می روند با عرضه آزاد محاسبه خواهند شد و در نهایت مارژین سود تامین کننده همان میزان است که پیش از آزاد شدن نرخ ارز دارو بود. 

 

این فعال مکمل های دارویی تاکید کرد: در چنین شرایطی نمی توان انتظار داشت که افزایش قیمت حاصل از آزاد شدن نرخ ارز تاثیری بر روی کیفیت نهایی محصولات داشته باشد.

 

وی در توضیح وضع نظارت بر صنعت دارو و صنایع وابسته ادامه داد: ما وقتی از مدیریت صحبت می کنیم یعنی از سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت که نقش نظارت و رگولاتوری بر کیفیت را دارند صحبت می کنیم اما باید پرسید که آیا سازمان وظیفه خود را به خوبی انجام می دهد؟

 

وی در پاسخ به این پرسش که چرا به‌رغم تمام انتقادها طی سال‌ها هنوز سازمان غذا و دارو در جای درست خود نایستاده است گفت: یکی از دلایلی که سازمان نمی‌تواند به خوبی از پس انجام وظایف اصلی خود بر آید این است که به اندازه کافی از نیروی انسانی برخوردار نیست. درواقع تعداد کارمندان آن متناسب با وظایفی که بر عهده سازمان است نیست. علاوه بر این که نیروهای سازمان نمی توانند به‌طور متمرکز عمل کنند زیرا تمرکز آنها باید در چند زمینه مختلف باشد؛ از جمله در زمینه تامین ارز، قیمت‌گذاری و ....

 

 شکوهی با بیان اینکه قیمت گذاری دارو اساساً ربطی به سازمان ندارد ادامه داد: اگر سازمان می خواهد در بخش نظارت موفق باشد باید به سمت انجام وظایف ذاتی و اصلی خود بازگردد و این مساله‌ای است که بارها و بارها و طی سالیان توسط کارشناسان این حوزه به سازمان غذا و دارو تاکید شده است.

 

وی افزود: در واقع سازمان باید تامین و قیمت گذاری دارو و صنایع وابسته به آن را از وظایف خود جدا کند؛ چون تخصص و  نیروی لازم برای این‌کار را در اختیار ندارد. 

 

وی با بیان اینکه حتی در قانون هم چنین وظایفی برای سازمان در نظر گرفته نشده گفت: تنها با بازگشت سازمان غذا و دارو به سمت وظایف اصلی خود می توانیم انتظار داشته باشیم همه قطعات پازل در جای خود قرار بگیرند و محصولاتی با کیفیت و قیمت مناشب در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد. 

 

شکوهی ادامه داد: گرچه با اتفاقی که در شرکت هایی نظیر OPD رخ داد همه‌ی نگاه‌ها متوجه تخلف روی داده شد اما سوال اصلی اینجاست که چه شد که سازمان غذا و دارو چنین تخلفی را طی ماه‌ها نتوانست رصد کند؟

 

وی با اشاره به اینکه این جاست که لازم به نظر می‌رسد که  سازمان بازنگری جدی در نحوه فعالیت خود داشته باشد ادامه داد:  اما وضعیت به‌گونه‌ایست که تاکنون نشانه ای از وقوع این اتفاق دیده نمی شود. 

 

رییس اتحادیه‌ی واردکنندگان مکمل های دارویی افزود:  گرچه در تخلف فعلی به نظر می رسد که یک شرکت تولید کننده مکمل های دارویی تخلفی را انجام داده‌ اما رجوع به صحبت های رئیس سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد که در نقاط دیگری از صنعت دارو نیز تخلفاتی رخ داده است و سطح این تخلفات گسترده‌تر است. طبق گفته‌های رییس سازمان غذا و دارو، شرکت‌هایی ارز دولتی دریافت کردند و ماده اولیه دارویی نامناسب وارد کرده‌اند. حال باید پرسید چرا این اتفاق در شرایطی که ما نهادهای نظارتی مختلف در کشور داریم رخ می‌دهد؟

 

وی ادامه داد: آیا در چنین شرایطی اعتماد مردم به داروی ایرانی سلب نمی شود؟ اما اگر هر کسی وظیفه ذاتی خود را انجام دهد هیچ کدام از این مشکلات رخ نخواهد داد 

 

وی در ادامه‌ی صحبت‌های خود به مقوله‌ی کیفیت داروها و مکمل‌های دارویی پرداخت و گفت:  در زمینه کیفیت اگر انتظار داریم که کیفیت محصولات ایرانی ارتقاء پیدا کند اول باید انحصاری که در این حوزه وجود دارد شکسته شود چرا که وقتی انحصار محصولی در بازار به دست یک نفر یا گروهی داده شد دیگر آنها رقیبی برای خود نمی‌بیند که بخواهند کیفیت خود را ارتقاء دهند.

 

شکوهی افزود: مثلاً در حوزه مکمل‌های دارویی وقتی برای تولید کنندگان انحصار ایجاد می‌شود و دست واردکنندگان از بازار قطع می‌شود تولید کننده خود را موظف به رعایت الزامات برای ارتقای کیفیت محصولات خود و رقابت با محصولات خارجی نمی بیند. در حالیکه اگر این انحصار نباشد و سازمان به سمت نظارت کافی بر روی فراورده‌های تامین شده توسط شرکت‌ها حرکت کند مانند نظارت بر   پروسه های تولید و .... قیمت هم توسط خود شرکت ها تعدیل خواهد شود.

 

 وی گفت: وقتی هم وارد کننده هم تولید کننده در بازار حضور داشته باشند در یک بازار رقابتی خود به خود حتی شاید قیمت ها پایین تر از آنچه که سازمان تعیین می کند قرار بگیرند در این شرایط مصرف کننده می تواند در بازار محصولی را خریداری کند که هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت در جایگاه مناسبی قرار دارد.

 

وی در پاسخ به این پرسش که چرا وقتی به نظر می‌رسد فرمول مبارزه با رانت و فساد و مشکلات صنعت دارو فرمول ساده‌ای است و همه فعالان این حوزه از جمله ذینفعان یا نهادهای ناظر بر آن واقفند اما تا به امروز چنین فرمولی به اجرا در نیامده است، گفت: در اداره یک بخش، صنعت، یا حتی کشور دو عامل دخیل هستند یک عامل سیستم و یک عامل انسانی. وقتی سیستم کارآمد نباشد هر انسانی به این سیستم تزریق شود فایده ای ندارد. حال آن‌که اگر سیستم کارامد باشد حتی انسان های که اخلاق‌مدار نیستند نیز ملزم به انجام آنچه کار درست می‌دانیم، می شوند.

 

وی افزود: در کشور ما سیستم ناکارآمد است و هر آدمی که وارد سیستم شود نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد. بنابراین با سیستم موجود امکان موفقیت وجود ندارد. درواقع مادامی‌که حکمرانی خوب در کشور نداشته باشیم نمی‌توانیم به نقطه مطلوب خود برسیم. 

 

شکوهی تاکید کرد: اما در کشور ما سال‌هاست گروه های قدرتمند ذینفعی وجود دارند که اجازه اصلاح سیستم را نمی‌دهند و شاید به‌همین دلیل و با ادامه‌ی این وضعیت، چشم انداز روشنی وجود نداشته باشد. ما باید به نقطه‌ای برسیم که تصمیم بگیریم سیستم های اجرایی و اداری در کشور را اصلاح کنیم.