3 میلیون نفر در ایران باید غذای فاقد گلوتن مصرف کنند

سالم خبر: 80 هزار بیمار مبتلا به سلیاک در حالی در کشورشناسایی شده اند که هنوز برخی بیماران مبتلا به این بیماری هزار چهره از بیماری خود بی خبرند.

براساس مطلعات یک دهه گذشته مشخص شده است که حدود 750 هزار مبتلا به سلیاک در ایران وجود دارد که از این تعداد تنها 9هزار نفر از آنان از بیماری خود اطلاع دارند.

براساس گزارش دکتر ملک زاده معاون پژوهشی وزارت بهداشت در کانال شخصی خود با تاکید بر شناسایی این تعداد بیمار مبتلا به سلیاک آورده است که علاوه بر این 15 درصد مردم ایران، 2.5 میلیون نفر هم دارای بیماری سندروم روده تحریک پذیر هستند که علائم این بیماری نفخ، درد شکمی، گاهی یبوست و گاهی اسهال است.

ملک زاده تاکید می کند که یک سوم این بیماران اگر گلوتن مصرف نکنند درمان خواهند شد. از این تعداد بیمار مجموعا 3 میلیون نفر در ایران باید غذای فاقد گلوتن مصرف کنند. این درحالیست که توجه صنایع غذایی و همچنین سیاستگزاران دارو و غذا نسبت به این بخش از جامعه و مواد غذایی فاقد گلوتن آنان اهمیت درخورتوجه نبوده است.

راه اندازی خط تولید مواد غذایی فاقد گلوتن

اگر چه بر اساس پیگیری های معاون پژوهشی وزارت بهداشت و همکاران ایشان قرار است به زودی چند کارخانه تولید انواع مواد غذایی فاقد گلوتن در ایران راه اندازی شود.

پیش از این اگر چه تصور می شد بیماری سلیاک در ایران وجود ندارد اما محققان پژهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در تحقیقات خود نشان دادند این بیماری در ایران وجود دارد در طول دو دهه اخير ميزان تشخيص بيماري سلياك يا انتروپاتي حساس به گلوتن در اغلب كشورهاي غربي و همين طور در كشور ما سير صعودي قابل توجهي داشته است.
 
پيش از اين دوره اغلب پزشكان تصور مي كردند كه بيماري سلياك در كشور ما بسيار نادر است اين يافته بر خلاف تصورات قبلي است كه بيماري سلياك را مخصوص كشورهاي اروپايي، خصوصا اسكانديناوي، مي پنداشتند. در كشور ما نيز اولين مطالعات غربالگري توسط مركز تحقيقات گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكي تهران انجام شد و معلوم شد كه شيوع اين بيماري در ايران نيز بالا مي باشد. نكته قابل توجه در مورد نتايج اين مطالعات تظاهرات اين بيماري است كه محدوده به دستگاه گوارش نمي شود و شامل يك طيف وسيع از بي علامتي يا علايم خفيف گوارشي يا عصبي تا سوء تغذيه شديد مي باشد

نخستین پژوهش معتبر علمی در مورد بیماری سلیاک در ایران توسط دکتر ملک زاده و همکارانش انجام شده است و این تحقیقات که تا کنون 18 مقاله از آن استخراج و در pub Med منتشر شده است، برای اولین بار میزان شیوع، شکل تظاهر و علائم بالینی و درمان سلیاک در ایران را مورد مطالعه  قرار داده است.

دکتر ملک زاده  درباره این بیماری آورده است که سلیاک بیماری خود ایمنی روده باریک است که در آن، روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد مختلف دچار اختلال می شود و علائم آن کم خونی غیرقابل توضیح،  تحریک پذیری روده، درد شکم، اسهال، کاهش وزن ، آسیب و التهاب پوستی، دردهای استخوانی، انقباض عضلانی، کوتاهی قد و عدم رشد کافی در کودکان، تاخیر در قاعدگی و ... است
بیماری سلیاک اغلب زمینه ژنتیکی دارد و مبتلایان اگر پروتئینی از دسته گلوتن که در برخی غلات مانند گندم و جو را مصرف کنند، ورود گلوتن به سلول های پرزدار روده موجب پاسخ سیستم ایمنی بدن ، واکنش التهابی ، تحلیل پرزهای روده  و کاهش فعالیت آنزیم آن می شود و از آن جا که بخش عمده ای از جذب مواد غذایی در روده انجام می شود، تخریب پرزها موجب سوء جذب خواهد شد
تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون است و با تلاش دکتر ملک زاده نخستین تست تشخیص سلیاک در آزمایشگاه های ایران راه اندازی شد
 
سلیاک خطرناک نیست

درمان  بیماری سلیاک صرفا رژیم غذایی فاقد گلوتن است و مصرف گلوتن به هر اندازه و در هر ماده موجب پدیدار شدن علائم این بیماری می شود. ضمن آنکه سلیاک بیماری خطرناکی نیست و به جای احساس محرومیت باید فقط مثل هر بیماری دیگری محدودیتها را رعایت کرد.
 
دکتر ملک زاده همچنین بیان داشته است که بیماران سلیاکی مانند همه افراد عمر می کنند و این طور نیست که به دلیل این بیماری در معرض بیماری دیگری قرار گیرند بلکه مانند هر فرد دیگری احتمال دارد در معرض برخی بیماری ها قرار گیرند. بیماران سلیاکی باید پیش از مصرف هر کالای غذایی به برچسب آن نگاه کنند تا مطمئن شوند در آن ماده غذایی گندم  و جو به عنوان افزودنی به کار نرفته است . برای این بیماران ، مصرف بستنی، سس سفید، سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم،قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات، چای فوری، چیپس سیب زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، وانیل، شکر فهوه ای، آجیل بو داده، دارچین، ویفرها و انواع بیسکوئیت ممنوع است
 
وی می افزاید: بیماران سلیاکی باید قانون همه یا هیچ را به کار برند و حتی یک ذره گلوتن مصرف نکنند و از محصولات غذایی استفاده کنند که به جای گندم، در آنها از ذرت استفاده شده است. این رژیم غذایی باید تا آخر عمر آنها رعایت شود. گاهی برخی ویتامین ها در افراد سلیاکی کم می شود؛ بویژه ویتامین D که ممکن است با تشخیص پزشک قرص های حاوی ویتامین تجویز شود
 
برخی مواد آرایشی حاوی گلوتن است

بیماران مبتلا به سلیاک باید داروهای فاقد گلوتن استفاده کنند، البته همه داروها گلوتن ندارند اما ایده آل آن است که برای بیماران مبتلا به سلیاک همه داروها فاقد گلوتن باشد. برخی مواد آرایشی ، حاوی گلوتن است و برای بیماران سلیاکی مشکلاتی ایجاد می کند. همچنین باید از چسبهای حاوی گلوتن پرهیز شود.
 
معاون پژوهشی وزارت بهداشت با اشاره به علائم و واکنشهای پوستی این بیماری گفته است که این التهاب پوستی رفع نخواهد شد مگر آن که گلوتن از رژیم غذایی حذف شود
 
اما خبر خوب برای بیماران سلیاکی اینکه که دانشمندان در جهان در حال مطالعه بر روی آنزیمی هستند که بتوانند محدودیتهای مصرف گلوتن برای بیماران سلیاکی را رفع کنند و امید می رود در آینده این محدودیتها کاهش یابد.
 
هم اکنون با راهنمایی دکتر ملک زاده و تلاش دکتر شهبازخانی و همکارانش طی سالهای گذشته، انجمن حمایت از بیماران سلیاکی ایجاد شده است و طی سال 95 نظام ثبت بیماران سلیاکی در ایران در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد بیمارستان شریعتی تهران راه اندازی شده و شبکه مراقبت از این بیماران در سطح کشور شکل گرفته است.