زیرساخت‌های سلامت در خط آتش؛ پدافند غیرعامل در خواب!
رئیس سازمان نظام پزشکی: پدافند غیرعامل در حوزه سلامت در کشور ما با چالش‌های جدی مواجه است
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۴۳
کد مطلب : ۱۹۴۲۱
جنگ ۱۲ روزه اخیر، با وجود وسعت محدود جغرافیایی‌اش، از حیث آسیب به زیرساخت‌های درمانی و خدمات عمومی، یکی از پرهزینه‌ترین بحران‌های سال‌های اخیر بود. بیمارستان‌هایی که به‌دلیل قطع برق و گاه زیر بار آتش مستقیم، سامانه‌های حیاتی خود را از دست دادند، تنها بخشی از فاجعه‌ای بود که رخ داد.
این امر موجب شد که برخی چهره های سیاسی و جامعه پزشکی با اشاره به انفعال سازمان پدافند غیرعامل؛ در روزهای سخت جنگ از سکوت این سازمان برای حفاظت فنی یا برنامه‌ای جهت ایمنی مراکز دیالیز، بخش مراقبت ویژه، اتاق‌های عمل یا بانک خون و بیمارستان و مراکز درمانی انتقاد کنند.
پدافند غیرعامل: نهاد مغفول در سلامت
سازمان پدافند غیرعامل که مأموریت آن در سطح کلان، «کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها در برابر تهدیدات نظامی، سایبری و بیولوژیکی» تعریف شده، در حوزه سلامت باید مسئولیت مستقیم در محافظت از بیمارستان‌ها، مراکز
تجربه بحران اخیر حکایت از آن دارد که نه تنها تمرینی برای پدافند غیرعامل در حوزه سلامت اجرا نشد، بلکه مسئولان پدافند حتی آمار دقیقی از میزان تاب‌آوری مراکز درمانی در برابر تهدیدات در اختیار ندارند.
جای خالی راهبرد، سکوت در میدان
در هفته اول جنگ، چند بیمارستان در استان‌های غربی و جنوب‌غربی هدف حملاتی قرار گرفتند. در برخی مناطق برق قطع شد، ژنراتورها عمل نکردند و در نبود سیستم‌های پشتیبان و ایزولاسیون، بیماران آی‌سی‌یو به ناچار تخلیه شدند. در این میان، هیچ مقام رسمی از سازمان پدافند غیرعامل نه حاضر شد درباره ناکارآمدی زیرساخت‌ها پاسخ دهد، نه آماری ارائه کرد،
بیشتر پزشکان و مدیران بیمارستانی که در این بحران فعالیت داشتند، از «بی‌اطلاعی کامل پدافند غیرعامل نسبت به شرایط میدانی» سخن گفتند.
پرسش‌هایی که بی‌پاسخ ماند
پس از جنگ، گزارش‌های اولیه از آسیب‌های وارده به سامانه سلامت حاکی از آن است که چندین مرکز درمانی در معرض اختلالات عمده قرار گرفتند. برخی بیمارستان‌ها مجبور به انتقال بیماران شدند و دست‌کم در سه مورد، به دلیل نبود پشتیبانی ، جان بیماران در خطر جدی قرار گرفت.
این شرایط پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کند: چرا هیچ رزمایش عملیاتی در حوزه سلامت برای تهدیدات نظامی و سایبری از سوی پدافند غیرعامل برگزار نشده است؟ چه میزان از بودجه‌های پدافندی کشور به حوزه سلامت تخصیص یافته و چگونه هزینه شده است؟ آیا در ساخت مراکز درمانی
نظام سلامت، بی‌پناه در برابر تهدیدات
جنگ ۱۲ روزه نشان داد که حوزه سلامت در ایران، اگرچه از نظر نیروی انسانی و دانش فنی، یکی از قوی‌ترین زیرساخت‌های ملی است، اما از نظر تاب‌آوری در برابر بحران‌های نوظهور، به شدت آسیب‌پذیر است. نبود تعامل میان پدافند غیرعامل و وزارت بهداشت، عدم تعریف نقشه راه عملیاتی برای شرایط بحرانی و ناتوانی در اجرای اقدامات پیشگیرانه، کشور را در برابر تهدیدات جدی و بی‌پناه رها کرده است.
انتقاد محمد رئیس‌زاده، به‌مثابه فریاد بخشی از جامعه پزشکی است رئیس سازمان نظام پزشکی در پاسخ به سوالی به سالم‌خبر، گفت: پدافند غیرعامل در حوزه سلامت در کشور ما با چالش‌های جدی مواجه است. واقعیت این است که ساختار فعلی پدافند
وی تاکید کرد: به باور من، نه سازمان پدافند غیرعامل و نه سازمان مدیریت بحران، هیچ‌کدام در شرایط فعلی جایگاه لازم و قدرت اجرایی کافی برای ایفای نقش ملی خود را ندارند و این بحث یکی از موضوعاتی است که باید به طور تخصصی باید به آن پرداخته شود.
سازمان پدافند غیرعامل، اگر بخواهد در آینده اعتبار خود را حفظ کند، باید از لاک سکوت و تشریفات بیرون بیاید، تعامل فعال با وزارت بهداشت را آغاز کند، سناریوهای واقعی تهدید را شبیه‌سازی و اجرا کند و به مردم پاسخ دهد: در روز بحران، کجا بودید؟
در غیر این صورت، جامعه پزشکی، رسانه‌ها و افکار عمومی حق دارند این نهاد را نه محافظ جان مردم، که تنها یک حلقه از حلقه های بوروکراتیک بدانند.
