شفافیت و پاسخگویی در توزیع واکسن کووید-19 مطلوب نیست

سالم‌خبر: واکسن‌های وارد شده به کشور را به صورت شفاف توزیع نکردیم. ما در حال حاضر به عنوان کارشناسان حوزه سلامت نمی‌دانیم واکسن چگونه وارد کشورمی شود؟ چه کسی این واکسن ها را وارد می کند؟ نمی دانیم چه کسی فرمول واکسن را وارد کشور کرده و مثلا می خواهد در کشور واکسن اسپوتنیک را تولید کند و چرا این شرکت انتخاب شده است؟

به گزارش سالم‌خبر، امیرحسین تکیان، استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در نشست ایران 1400؛ مسائل سیاستی، فرصت‌ها و چالش‌ها با موضوع تخصصی سیاست واکسیناسیون با بیان این مطلب در مورد وضعیت واکسیناسیون در ایران در مقایسه با کشورهای جهان اظهار داشت: درآغاز ماه پنجم میلادی 2021 تا دهم اردیبهشت با نگاهی به میزان واکسن خریداری شده در جهان درمی‌یابیم که تاکنون در دنیا با جمعیت حدود 7/8 میلیارد نفر، 7 میلیارد واکسن فروخته شده است. نیمی ازاین تعداد دوز واکسن به فروش رفته به کشورهای اتحادیه اروپا، امریکا وکانادا تعلق دارد. نام کشور ما از لحاظ میزان واکسن خریداری شده پس از بسیاری کشورهای حتی فقیرتر از ماست!  نکته قابل توجه این است که برخی کشورها از جمله ونزوئلا، مراکش و مصر قرارداد دو جانبه خرید با تولید کنندگان واکسن دارند یا کشوری مانند ترکیه با جمعیتی شبیه به ما با تزریق 50 میلیون دوز واکسن، بخشی از جمعیت خود را ایمن کرده‌اند، این درحالیست که این رقم در کشور ما بسیار کمتراست.

وی افزود: براساس اعلام یونیسف در حال حاضر ما 14 واکسن تایید شده داریم که پیش‌بینی می‌شود در سال 2021 تعداد 21 میلیارد دوز ساخته می شود؛ 11/2 میلیارد آن متعلق به کشورهای خریدار است و  3/5 میلیارد آن به کووکس تعلق می‌گیرد که سهم کشور ما از این تعداد واکسن براساس قراردادمان 16/8 میلیون دوز است. در حال حاضر تنها 708 هزار دوز از این تعداد وارد کشور شده است و این بدان معناست که سهم ما از کووکس سهم ناچیزی است.

تکیان همچنین گفت: اگر به تعداد دوزهای تلقیح شده درهفته ی گذشته نگاه کنیم درمی‌یابیم که چین، امریکا و بریتانیا بیشترین تلقیح واکسن را داشته اند این در حالیست که در کشور ما کلا یک میلیون واکسن تزریق کردیم و این میزان واکسن یعنی کمتر از یک درصد از جمعیت کشورمان واکسن گرفته اند. این در حالیست که با نگاهی به ترکیه که جمعیت آن با ما تقریبا برابر است، مشخص می شود چندین برابر ما واکسن گرفته اند.

وی با تاکید بر اینکه واکسن در حال حاضر نماد حاکمیت خوب است و فقط هدف آن رسیدن به ایمنی جمعی نیست؛ افزود: ما شواهد متقن داریم که واکسن های کووید-۱۹ موثر هستند و از ابتلا و مرگ به طرز چشمگیری جلوگیری می کنند. لذا دسترسی هرچه زودتر شهروندان به واکسن یک مسلم حق شهروندی است. واکسن دریچه ی حفظ تمدنی است و به نظر می رسد که با این همه گیری‌هایی از این به بعد هم خواهیم داشت بسیار بسیار این مساله مهم جلوه خواهد کرد. ما درایران برای واکسیناسیون جدول درست کردیم و رویکرد تامین واکسن که ازطریق کووکس، تولید داخل و واردات تامین شود مشخص شد که نهایتا بتوانیم 70 میلیون واکسن بزنیم. هزینه ها و فازبندی ها تدوین شد اما این اتفاقات نیفتاد؛ من قصد زیرسوال بردن تلاش‌ها را ندارم اما جمیعت در معرض خطر ما و درواقع بیشتر مرگ های ناشی از کرونای ما بالای 65 سال بود که مجموع آن ها زیر ده درصد جمعیت کشورهستند که جمعا هشت میلیون می شوند.

تکیان تصریح کرد: ما اگر 16 میلیون واکسن از همان ابتدا وارد کرده بودیم می توانسیتم کلی مرگ و میر را کاهش بدهیم اما این اتفاق نیفتاد چون از بعد حاکمیتی اطلاعات درست و مستندی نداشتیم که بخواهیم این کار را بکنیم به‌رغم توصیه‌هایی که از بهار و تابستان سال گذشته به وزارت بهداشت کردیم و درخواست کردیم که برای عقد قراردادهای دوطرفه برای خرید واکسن اقدام کنند اما هیچ اتفاقی نیفتاد و سازوکارهای درست برای مشارکت مردم و نخبگان سیاست گذاری کشور استفاده مناسبی نشد؛ مثلا از ظرفیت عظیم بهداشتی کشور و شبکه مراقبت های اولیه بهداشتی استفاده نشد، و نتیجه آنکه اعتماد مردم و سرمایه اجتماعی کاهش یافت.

وی مطرح کرد: اما یک سوال مهم که اینجا مطرح است این است که تاکنون که 3/2 دوز واکسن وارد شده چرا حدود 1/3 دوز واکسن تزریق شده است؟ این مساله نشان می دهد که ما اگر واکسن هم داشته باشیم در تلقیح واکسن هم عقبیم . مانهایت سعی خود را بکنیم، فعلا هفته ای 60 هزار واکسن  تزریق می شود.

تکیان تصریح کرد: در موضوع پاندمی کرونا ما باید در حکمرانی خوب کاری کنیم که سیاست حمایت اجتماعی افزایش یابد. دست در دست مردم و دانشمندان مان بگداریم، برای فناوری‌های جدید نوآوری داشته باشیم و درواقع سازوکار هایی داشته باشیم تا بتوانیم درست هم قانون گذاری کنیم. باید با مردم و خبرگان کشور مشارکت داشته و شفاف باشیم. به طور مثال در مورد سایتی که برای ثبت نام واکسیناسیون اعلام شد که شهروندان بروند و اطلاعات خود را ثبت کنند آنان هنوز نمی دانند که کدام واکسن قرار است به چه کسانی زده شود. این بدان معناست که شفافیت در توزیع و تلقیح واکسن وجود ندارد. ضمن آنکه پاسخگویی هم کم است اینکه چگونه واکسن را توزیع کردیم و چرا قول‌هایی که در زمینه ی تامین و  تزریق واکسن دادیم محقق نشد کسی هنوز پاسخ نگفته است. چرا ما اول گفتیم کادر درمان تا زمستان واکسینه می‌شوند و این وعده محقق نشد؟ چرا اولویت های واکسیناسیون جا به جا شد اول پاکبان‌ها در این اولویت‌بندی نبودند و چه اتفاقی افتاد که پاکبان ها هم در این اولویت‌بندی جای گرفتند؟

وی با بیان اینکه ما هیچ پاسخی برای این سوال که چرا به ما قول دادید که تا بهار این تعداد واکسن تزریق می شود، از هیچ کس دریافت نمی‌کنیم، ادامه داد: حتی در حد معاون دانشگاه عزل شدند به دلیل اینکه آمده‌اند و شیطنت کرده‌اند و خود و خانواده‌شان واکسن زده اند اما اطلاعات بیشتر و درستی در دسترس همگان در این زمینه قرار نگرفت. در حال حاضر اظهار می دارند که واکسیناسیون افراد بالای 80 ساله در کشور را همین هفته تمام می‌کنند. فهرست شهروندان بالای 80 ساله ها کجا ثبت نام شده‌ است؟ آیا این تعداد افراد بالای 80 سال در سامانه سیب شما ثبت نام شده اند و اصلا شما چگونه به این جمعیت دسترسی دارید؟

تکیان گفت: اینکه با تولید داخلی واکسن به جرگه واکسن سازان می پیوندیم، مایه ی افتخارو مباهات همه ماست. می توان گفت که درجنگ تمدنی آینده، واکسن نقش اساسی دارد و این اغراق نیست. اینکه ایران وارد این وادی شده است بسیار خوب است اما واکسن مورد نیاز باید به موقع در جمعیت کشور توزیع شود.