ده عامل مرگ در ایران موجب شده است با وجود بالا رفتن امید به زندگی نصف جمعیت 81.3 میلیون نفری به سن 70 سالگی نمی رسند.

سالم خبر: «واقعیت تلخ مرگهای زودرس در ایران» روایتی است از مهمترین و دقیق ترین مطالعه جهانی «بار بیماری ها در ایران» است و دکتر ملک زاده، معاون پژوهشی وزارت بهداشت و درمان از نویسندگان همکار آن بوده است؛ این روایت به روشنی اذعان می دارد که با وجود بالا رفتن امید به زندگی در ایران، نصف جمعیت 81.3 میلیون نفری 70 سالگی را نمی بینند.
 
آمار رسمی می گوید: تنها درسال 2016، 57 درصد مرگ مردان و ۴۹ درصد مرگ زنان ایرانی زودرس (زیر 70 سال) بوده است! این تعداد مرگ زودرس در حالیست که سن امید به زندگی در ایران، از ۷۱.۱ سال در زنان و ۶۵.۲ سال در مردان طی سال ۱۹۹۰ به ۷۸.۴ سال در زنان و ۷۳.۸ سال در مردان طی سال ۲۰۱۶ رسیده است.
 
روند مرگها در ایران علی رغم طبیعی بودن و حتی کاهش داشتن، با یک واقعیت نگران کننده رو به روست: ۵۵ درصد ایرانی ها، زیر ۷۰ سال می میرند و ۳۵ درصد ایرانی هایی که بر اثر سکته قلبی فوت می کنند، زیر ۵۵ سال هستند.
 
تنها در سال ۹۴، ۹۰ هزار ایرانی ، زیر ۵۵ سال فوت کرده اند. این بسیار تکان دهنده است. می توان گفت مثلا در یک سال، معادل کشته های سه زلزله مهیب در حد زلزله بم با ۳۵ هزار فوتی، مرگ بسیار زودرس (زیر ۵۵ سال ) بر اثر سکته قلبی داشته ایم.
  
مرگهای زودرس در ایران طی 16سال گذشته
در سال 1990 از بین ۳۴۰ هزار مرگ، ۲۷۷ هزار مرگ، معادل ۸۱ درصد مرگها زودرس (زیر ۷۰ سال ) بوده است. به عبارتی، ۸۲ درصد مرگهای مردان  ( معادل ۱۶۴ هزار مرگ)  و ۸۰ درصد مرگهای زنان ( معادل ۱۱۳ هزار مرگ)  زودرس بوده است
در ۲۰۱۶ ، از مجموع ۳۶۰ هزار مرگ، ۱۹۳ هزار مرگ معادل ۵۳ درصد کل مرگها، زودرس (زیر ۷۰ سال) بوده است که از این تعداد مرگ زودرس،  ۱۲۴ هزار مرگ مردان ( ۵۷ درصد از کل مرگهای مردان)، و ۶۹ هزار مرگ  زنان ( ۴۹ درصد از کل مرگهای زنان) زودرس بوده است.
 
10متهم اصلی مرگ های زودرس در ایران
ایسکمیک قلبی، تصادفات جاده ای، تولدهای زودرس، نواقص مادرزادی، بیماری های مغز و اعصاب، فشار خون، دیابت، عفونت دستگاه تنفس تحتانی، آسیب به خود، سایر بیماری های قلبی عروقی ده متهم اصلی مرگ های زودرس در ایران است.
یک دهه فراز و فرود علل مرگ های زودرس بدین شرح است:
ایسکمیک قلبی: علاوه بر یک دهه یکه تازی در علل مرگ ایرانی، در مرگهای زودرس هم رتبه نخست را دارد. حتی صعود هم کرده است؛ یعنی  در سال ۲۰۰۵ رتبه دوم را در مرگهای زودرس داشته و در ۲۰۱۶ به رتبه نخست رفته است
تصادفات جاده ای: بیماری نیست اما اولین عامل در فهرست علل مرگهای زودرس ایرانی ها طی سال ۲۰۰۵ بوده است. شگفت آور آن که در کشوری مثل ایران با نرخ بالای امید به زندگی، تصادفات جاده ای در رتبه دوم علل مرگهای زودرس 2016 جا می گیرد و نشان از یک مشکل فرهنگی پرغصه دارد.
تولد زودرس، نواقص مادرزادی و بیماری های مغز و اعصاب: سه عامل سومی، چهارمی و پنجمی در فهرست علل مرگهای زودرس هستند که  جایگاه خود را در این رتبه بندی حفظ کرده اند.
فشار خون: بیماری که باید بسیار جدی گرفته شود. متهم دهم در علل مرگهای زودرس ایرانی ها در ۲۰۰۵ ، در فاصله ای تا 2016، متهم ششم شده است ؛ یعنی ۴ پله در فهرست صعود کرده است.
دیابت: همان بیماری که درفهرست 10 علت مهم مرگ ایرانی ها با بیشترین تعداد در افزایش مرگها، سهم بیشتر می طلبد، در علل مرگهای زودرس هم مشغول پیشتازی در رقابت با سایر علل است و با5 پله صعود از 2005،از رتبه ۱۳ به رتبه هفتم رسیده است.
عفونت دستگاه تنفس تحتانی:  این بیماری در ایران از رتبه هفتم در ۲۰۰۵ به رتبه هشتم فهرست علل مرگهای زودرس در 2016 سقوط کرده است.
آسیب به خود: عقب نشینی این علل مرگ از رتبه هشتم در ۲۰۰۵ به رتبه نهم در 2016 ارتقا یافته است.
سایر بیماری های قلبی عروقی: از رتبه ششم در فهرست عوامل مرگهای زودرس سال ۲۰۰۵ به رتبه دهم سقوط کرده و نشان از کاهش مرگ و میر زودرس به علت سایر بیماری های قلبی عروقی دارد.
 
مهمترین علل مرگهای زودرس در زنان ایرانی
ایسکمیک قلبی، بیماری های مغز و اعصاب، فشار خون بالا، آلزایمر، دیابت، تصادفات جاده ای، سایر بیماری های قلبی عروقی، بیماری های مزمن کلیوی، نواقص مادرزادی و تولدهای زودرس از مهمترین علل مرگ در زنان است.
 
مهمترین علل مرگهای زودرس مردان ایرانی
 ایسکمیک قلبی، تصادفات جاده ای، بیماری های مغز و اعصاب، فشار خون، آلزایمر، بیماریهای مزمن انسدادی ریوی ، سرطان معده، بیماری های مزمن کلیوی و تولدهای زودرس از مهمترین علل مرگ در مردان است.
 
عوامل خطر مرگهای زودرس در ایران
فشار خون بالا، چربی خون ، قند خون، چاقی و اضافه وزن، بی تحرکی، مصرف نمک به مقدار دو برابر متوسط جهانی، مصرف تریاک و دخانیات، مصرف الکل، تغذیه ناسالم و عدم استفاده از سبزیجات و میوه های تازه و سوابق ژنتیکی را می توان از عوامل خطر مرگ های زودرس در ایران نام برد.
خبر خوش اما اگر ما بتوانیم سکته های قلبی در ایران را کاهش دهیم،یعنی مشکل نیمی از مرگهای زودرس را حل کرده ایم. نظام سلامت ایران شاهد دستاوردی در این زمینه خواهد بود.