سالم‌خبر: بیماران مبتلا به سرطان در کشور درحالی با سخت‌ترین و پرهزینه‌ترین مسیر درمانی مواجه‌اند که تصمیم‌های اخیر در حوزه ارزی دارو بار دیگر بیماران را در معرض آسیب جدی قرار داده است. بخش قابل‌توجهی از داروهای بیماران مبتلا به سرطان در ماه‌های اخیر از پوشش بیمه خارج شده‌اند؛ این در حالیست که زمزمه‌های تغییر گروه کالایی داروهای وارداتی سرطان و انتقال آن‌ها از فهرست ارز ترجیحی به ارز غیرترجیحی یا توافقی، موجی از نگرانی در میان بیماران، پزشکان و فعالان حوزه سلامت ایجاد کرده است؛ تصمیمی که می‌تواند مستقیماً دسترسی بیماران به داروهای حیاتی را تهدید کند و آنان را به سمت بازار سیاه سوق دهد.
سالم‌خبر: بیماران مبتلا به سرطان در کشور درحالی با سخت‌ترین و پرهزینه‌ترین مسیر درمانی مواجه‌اند که تصمیم‌های اخیر در حوزه ارزی دارو بار دیگر بیماران را در معرض آسیب جدی قرار داده است. بخش قابل‌توجهی از داروهای بیماران مبتلا به سرطان در ماه‌های اخیر از پوشش بیمه خارج شده‌اند؛ این در حالیست که زمزمه‌های تغییر گروه کالایی داروهای وارداتی سرطان و انتقال آن‌ها از فهرست ارز ترجیحی به ارز غیرترجیحی یا توافقی، موجی از نگرانی در میان بیماران، پزشکان و فعالان حوزه سلامت ایجاد کرده است؛ تصمیمی که می‌تواند مستقیماً دسترسی بیماران به داروهای حیاتی را تهدید کند و آنان را به سمت بازار سیاه سوق دهد.
به گفته پزشکان متخصص؛ بیماران سرطانی برخلاف بیماری‌های دیگر، امکان انتخاب یا تغییر داروهای خاص خود را ندارند. نوع دارو، دوز، برند و زمان‌بندی دقیق مصرف بر اساس پروتکل‌های جهانی و توسط پزشک معالج تعیین می‌شود. کوچک‌ترین تغییر در نوع دارو یا اختلال در تامین آن می‌تواند به کاهش اثرگذاری درمان، بروز عوارض غیرقابل جبران یا حتی شکست کامل روند درمان منجر شود.
با این حال هر بار سیاست‌گذاری‌ها و تصمیمات خلق‌الساعه راه درمان این بیماران را دچار تشنج می‌کند کمااینکه انتقال داروهای سرطان به ارز غیرترجیحی، به معنای جهش قیمت نهایی دارو و افزایش سهم پرداختی از جیب بیماران است؛ اتفاقی که در شرایط اقتصادی فعلی بسیاری از خانواده‌ها را با هزینه‌های کمرشکن سلامت روبه‌رو می‌کند. این وضعیت نه‌تنها بیماران را از دسترسی پایدار به داروی ضروری محروم می‌کند، بلکه زمینه شکل‌گیری بازار سیاه و فعالیت دلالان را نیز دوباره فراهم می‌کند؛ بازاری که هر بار با نوسانات ارزی جان تازه‌ای می‌گیرد.
از سوی دیگر، کارشناسان هشدار می‌دهند که تغییر گروه کالایی بدون هماهنگی با سازمان‌های بیمه‌گر و اصلاح هم‌زمان پوشش بیمه‌ای، عملا تعداد زیادی از بیماران را از چرخه درمان خارج خواهد کرد. داروهای سرطان، به‌دلیل قیمت بالا و منابع محدود تامین، بیش از دیگر گروه‌های دارویی به ثبات ارزی و پیش‌بینی‌پذیری نیاز دارند و هرگونه اختلال در مسیر تامین آن‌ها می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای نظام سلامت در آینده ایجاد کند.
دکتر رسول نظریفرد؛ مدیر و مسئول فنی داروخانه مرکز بیماران خاص در گفت‌وگویی با بیان اینکه در حال حاضر تنها گروهی از بیماران که تقریبا تمامی داروهای وارداتی‌شان همچنان تحت پوشش کامل بیمه قرار دارد، بیماران پیوند هستند، افزود: شرایط در حوزه سرطان کاملا متفاوت است.
اگر بیمار سرطانی بخواهد داروی خارجی تهیه کند، بیمه فقط بخشی از اختلاف قیمت را می‌پردازد؛ درحالی‌که این اختلاف بسیار سنگین است و سهم پرداخت از جیب بیمار به رقم‌های غیرقابل‌تصور می‌رسد. وی افزود: کمبود دارو در حوزه بیماری‌های خاص به‌ویژه سرطان و پیوند همچنان یک معضل جدی است. روزانه بیماران متعددی برای تهیه دارو مراجعه می‌کنند و با نبود دارو یا تامین ناکامل روبه‌رو می‌شوند اما در بخش سرطان کمبودها گسترده‌تر، طولانی‌تر و پیچیده‌تر است؛ داروهای حیاتی این بیماران یا بسیار گران هستند یا مسیر وارداتشان دشوار و محدود است.
نظریفرد تاکید کرد: وقفه در مصرف دارو برای بیمار سرطانی پیامدی بسیار سنگین دارد: احتمال عود بیماری. یعنی تمام زحماتی که طی ماه‌ها توسط پزشک، پرستار، مرکز درمانی و نظام سلامت صرف شده، ممکن است با یک دوره قطع دارو از بین برود. این یعنی سرمایه‌گذاری‌های کلان دولت در روند درمان بیمار، تنها به‌دلیل ناپایداری تامین دارو بی‌اثر می‌شود.
وی تاکید کرد: واقعیت این است که بیماران معمولا درمان خود را به‌خاطر مشکلات بیمه‌ای عقب نمی‌اندازند؛ عامل اصلی وقفه، نبود دارو در بازار است. هنگامی که واردات متوقف می‌شود یا دارو در زنجیره رسمی یافت نمی‌شود، بیمار عملا هیچ انتخابی ندارد.
دکتر نظریفرد در توضیح تاثیر نوسانات ارزی و افزایش هزینه‌های دارو تاکید می‌کند: نخستین هزینه‌ای که از جیب بیماران پرداخت می‌شود، داروهای خاص و کمیاب است. بیمار اگر دارو را از مسیر رسمی تهیه کند، ممکن است برای هر عدد ۱۰ میلیون تومان پرداخت کند، اما حداقل فاکتور رسمی در اختیار دارد و می‌تواند از بیمه تکمیلی یا نهادهای خیریه کمک بگیرد. همین دارو در بازار غیررسمی گاهی با قیمت‌های ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان عرضه می‌شود، آن هم بدون فاکتور، بدون امکان بازپرداخت هزینه و بدون هیچ تضمینی درباره اصالت. در چنین شرایطی، بیمار پول می‌دهد اما معلوم نیست داروی دریافتی اصل است یا تقلبی.
وی با بیان اینکه در حوزه داروهای عمومی گرچه قیمت‌ها افزایش یافته، شدت آن قابل‌مقایسه با داروهای خاص نیست، اظهار داشت: بیماران مبتلا به سرطان یا کسانی که داروهای شیمی‌درمانی و تک‌نسخه‌ای مصرف می‌کنند، وابستگی جدی به بیمه دارند. اهمیت بیمه برای این گروه‌ها حیاتی است.
بسیاری از مردم تصور می‌کنند اهمیت بیمه فقط هنگام بستری یا جراحی مشخص می‌شود؛ اما بیماری‌هایی مانند سرطان و پیوند تازه معنای واقعی بیمه را آشکار می‌کند، زیرا هزینه‌های دارویی این بیماران از حد توان یک خانواده عادی فراتر است. الزام به استفاده از داروهای جایگزین یا تغییر ناگهانی برند نیز برخلاف استانداردهای درمانی است و می‌تواند روند بالینی بیماران را به شدت دچار نوسان کند. پزشکان تاکید می‌کنند که در بسیاری از سرطان‌ها، تغییر جزئی در نوع دارو تفاوتی بین ادامه زندگی و شکست درمان ایجاد می‌کند.
در چنین فضایی، فعالان حوزه سلامت بر ضرورت تصمیم‌گیری مبتنی بر «اثر بالینی» و نه صرفا «مدیریت ارزی» پافشاری می‌کنند. به اعتقاد آن‌ها، داروهای سرطان اقلامی استراتژیک‌اند و هر تصمیم اقتصادی درباره آن‌ها باید با لحاظ‌کردن پیامدهای انسانی، اجتماعی و درمانی اتخاذ شود.
اکنون بیماران سرطانی و خانواده‌هایشان بیش از هر زمان دیگری نگران آینده درمان خود هستند. سیاست‌گذاری‌های ارزی اگر بدون برنامه‌ریزی دقیق اجرا شود، می‌تواند هزاران بیمار را بین گزینه‌های دردناکی مانند هزینه‌های سنگین، درمان ناتمام یا مراجعه به بازار سیاه سرگردان کند؛ روندی که خطر آن سال‌هاست هشدار داده شده، اما همچنان سایه‌اش بر سر نظام دارویی کشور سنگینی می‌کند./هفت صبح
