سالم‌خبر: در تازه‌ترین مطالعه‌ای که در نشریه معتبر پزشکی The Lancet منتشر شده است، داروی ضدپلاکتی کلوپیدوگرل (Clopidogrel) به‌عنوان گزینه‌ای مؤثرتر و ایمن‌تر از آسپیرین برای پیشگیری ثانویه از بیماری‌های قلبی–عروقی معرفی شد؛ یافته‌ای که می‌تواند مسیر درمان میلیون‌ها بیمار قلبی را در سراسر جهان تغییر دهد.

به گزارش سالم‌خبر؛ این پژوهش بین‌المللی که از سوی گروهی از متخصصان قلب و عروق اروپا و آسیا انجام شده، یک مرور نظام‌مند و متاآنالیز بر پایه داده‌های فردی بیماران (IPD Meta-Analysis) بود؛ دقیق‌ترین روش تحلیل آماری در مطالعات پزشکی. پژوهشگران با تجمیع داده‌های بیش از ۲۸ هزار و ۹۸۰ بیمار از هفت کارآزمایی بالینی معتبر، از جمله مطالعات CAPRIE، HOST-EXAM، STOPDAPT و چند پژوهش بزرگ آسیایی و اروپایی، به پرسشی دیرینه پاسخ دادند: آیا آسپیرین همچنان بهترین گزینه برای بیماران قلبی است یا داروی جدیدتری باید جای آن را بگیرد؟

کلوپیدوگرل، برنده میدان مقایسه
بر اساس نتایج این تحلیل، مصرف کلوپیدوگرل در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر (CAD) توانسته است خطر بروز حملات قلبی و سکته‌های مغزی را به‌طور متوسط ۱۴ درصد کاهش دهد (نسبت خطر HR=0.86؛ p=0.008). مهم‌تر اینکه این اثر محافظتی بدون افزایش در خطر خونریزی عمده به دست آمده است؛ پارامتری که همواره نقطه ضعف آسپیرین در درمان‌های طولانی‌مدت محسوب می‌شود.

در طول پیگیری میانگین ۲.۳ ساله بیماران، نرخ بروز حوادث قلبی–مغزی عمده (MACCE) در گروه کلوپیدوگرل ۲.۶۱ در هر ۱۰۰ بیمار  و در گروه آسپیرین ۲.۹۹ در هر ۱۰۰ بیمار بود. درحالی‌که تفاوتی معنادار در بروز خونریزی‌های گوارشی یا مرگ ناشی از عوارض دارویی میان دو گروه مشاهده نشد.

پایان سلطه تاریخی آسپیرین
برای دهه‌ها، آسپیرین نماد درمان پیشگیرانه قلب و عروق بوده است؛ دارویی ارزان، در دسترس و شناخته‌شده که پزشکان در سراسر جهان آن را برای بیماران پس از سکته یا استنت‌گذاری تجویز می‌کردند. اما بسیاری از این مطالعات، به‌ویژه در دهه‌های گذشته، بیماران را برای مدت کوتاه‌تری (اغلب کمتر از چهار سال) دنبال کرده و اطلاعات محدودی درباره خطر خونریزی در مصرف طولانی‌مدت ارائه داده‌اند.

در مقابل، کلوپیدوگرل که با مهار گیرنده پلاکتی P2Y12 عمل می‌کند، سال‌ها به‌عنوان جایگزینی بالقوه مطرح بود، اما نبود داده‌های قطعی مانع از تغییر دستورالعمل‌های بالینی شده بود. اکنون نتایج این متاآنالیز بزرگ، شواهد محکمی ارائه می‌دهد که می‌تواند مبنای بازنگری در دستورالعمل‌های جهانی درمان CAD قرار گیرد.

ایمنی بالا در تمام گروه‌های بیماران
از دیگر یافته‌های مهم این پژوهش آن است که برتری کلوپیدوگرل نسبت به آسپیرین در همه زیرگروه‌های بیماران  از جمله بیماران دیابتی، سالمند، دارای نارسایی کلیوی یا چاقی مفرط یکسان باقی مانده است.

حتی در بررسی‌های ژنتیکی، بیمارانی که دارای ژن‌های مرتبط با «پاسخ ضعیف به کلوپیدوگرل» بودند (مانند الل‌های غیرفعال CYP2C19) نیز از مزایای دارو بهره‌مند شدند. این یافته نشان می‌دهد که اثرگذاری کلوپیدوگرل از محدودیت‌های ژنتیکی و بالینی فراتر می‌رود.

تغییر رویکرد درمانی در راه است
کارشناسان معتقدند نتایج مطالعه لنست می‌تواند در آینده نزدیک منجر به بازنگری در پروتکل‌های جهانی درمان بیماران قلبی شود.
در بسیاری از کشورها، آسپیرین همچنان داروی ضدپلاکتی نخست در دستورالعمل‌هاست، به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد. اما با توجه به در دسترس بودن کلوپیدوگرل با قیمت مناسب در بازارهای جهانی و اثربخشی بالاتر آن، احتمال می‌رود روند جایگزینی آسپیرین با این دارو شتاب بگیرد.

پیام روشن برای جامعه پزشکی
به گفته نویسندگان مقاله، پیام این پژوهش ساده اما بنیادین است: «کلوپیدوگرل نه‌تنها اثربخش‌تر از آسپیرین است، بلکه بدون افزایش خطر خونریزی، ایمنی بیشتری دارد.» به بیان دیگر، ممکن است زمان آن رسیده باشد که آسپیرینِ کلاسیک قرن بیستم، جای خود را به داروی مدرن‌تر قرن بیست‌ویکم بدهد دارویی که می‌تواند امید تازه‌ای برای بیماران قلبی و پزشکان در سراسر جهان به‌همراه آورد.

انتشار این نتایج در The Lancet، معتبرترین ژورنال علمی حوزه پزشکی، بازتاب گسترده‌ای در محافل علمی و تخصصی داشته و به‌عنوان نقطه عطفی در رویکرد درمان‌های ضدپلاکتی شناخته می‌شود؛ تحولی که می‌تواند آغاز فصل تازه‌ای در درمان بیماران قلبی–عروقی باشد.