​​​​​​​سالم‌خبر: براساس پیش‌بینی‌ها آمار بیماران آرتریت یا التهاب مفاصل در کشور در حالی طی ده سال آینده به میزان 50 درصد افزایش می‌یابد که هنوز آگاهی عمومی و حتی مسئولان نسبت به بیماری‌های روماتیسمی کمتر از سرطان بوده و سال‌ها درد و ناتوانی ناشی از آن بار سنگینی بر دوش بیماران و خانواده‌ها می‌گذارد.

سالم‌خبر: براساس پیش‌بینی‌ها آمار بیماران آرتریت یا التهاب مفاصل در کشور در حالی طی ده سال آینده به میزان 50 درصد افزایش می‌یابد که هنوز آگاهی عمومی و حتی مسئولان نسبت به بیماری‌های روماتیسمی کمتر از سرطان بوده و سال‌ها درد و ناتوانی ناشی از آن بار سنگینی بر دوش بیماران و خانواده‌ها می‌گذارد.

به گزارش سالم‌خبر؛ امروز ۱۲ اکتبر مصادف با روز جهانی آرتریت (التهاب مفصل) است؛ بیماری‌ای مزمن و پیشرونده که امروز نزدیک به ۶۰۰ میلیون نفر در جهان با آن زندگی می‌کنند. درد مداوم، محدودیت حرکتی، هزینه بالای درمان و کاهش کیفیت زندگی از مهم‌ترین پیامدهای این بیماری هستند.

در حالی‌که کشورهایی مانند بریتانیا، ترکیه و آمریکا برنامه‌های ملی برای پیشگیری، فیزیوتراپی و تشخیص زودهنگام دارند، در ایران نیز جمعیت مبتلایان در حال افزایش است و نظام سلامت با چالشی جدی در زمینه تشخیص به‌موقع و پوشش بیمه‌ای درمان‌های نوین مواجه است.

بر اساس تازه‌ترین گزارش The Lancet Rheumatology (۲۰۲۳)، شمار مبتلایان به آرتروز یا استئوآرتریت طی سه دهه گذشته بیش از دو برابر شده است. ضمن آنکه سازمان جهانی بهداشت WHO، آرتریت را یکی از ده علت نخست ناتوانی جسمی در جهان معرفی می‌کند. چرا که درد مزمن و کاهش دامنه حرکتی، توان کاری افراد را محدود کرده و بار اقتصادی قابل‌توجهی بر نظام‌های بیمه‌ای و خانواده‌ها تحمیل می‌کند.

افزایش سن متوسط جمعیت و شیوع چاقی دو عامل اصلی رشد آرتریت هستند دو عاملی که در کشور در مدت زمانی نه چندان دور به مرحله هشدار خواهیم رسید.

در ایران، آرتریت به‌ویژه آرتروز زانو از شایع‌ترین علل مراجعه به متخصصان ارتوپدی و فیزیوتراپی است.
بر اساس داده‌های طرح ملی سلامت دهان و مفصل وزارت بهداشت (۱۳۹۹)، حدود ۱۶ درصد زنان و ۹ درصد مردان بالای ۴۰ سال علائم بالینی آرتروز دارند. در استان‌هایی با میانگین سنی بالا یا شیوع چاقی بیشتر، این رقم حتی به ۲۵ درصد می‌رسد. درمان در ایران عمدتاً بر پایه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، فیزیوتراپی، تزریق داخل مفصل و در موارد پیشرفته، جراحی تعویض مفصل است.

با این شرایط کشور برای رویارویی با این بیماری خاموش و زمین‌گیر کننده با دو چالش اساسی تشخیص دیرهنگام و پوشش بیمه‌ای ناکافی برای داروهای نوین و درمان‌های توانبخشی روبه‌روست؛. ضمن آنکه طبق برآورد رسمی، تعداد روماتولوژیست‌های فعال کشور کمتر از ۶۰۰ نفر است که رقمی نگران‌کننده در برابر جمعیت رو‌به‌رشد سالمندان محسوب می‌شود.

جمشیدی، رئیس بیمارستان شریعتی تهران و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگویی با سالم‌خبر می‌گوید: «متأسفانه آگاهی عمومی و حتی مسئولان نسبت به بیماری‌های روماتیسمی کمتر از سرطان است، در حالی‌که سال‌ها درد و ناتوانی ناشی از آن بار سنگینی بر دوش بیماران و خانواده‌ها می‌گذارد.»

به گفته او، اکثریت بیماران روماتیسمی در ایران را زنان تشکیل می‌دهند و میانگین سنی شروع علائم بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است.

مهم‌تر از درد، تأخیر در تشخیص
جمشیدی تأکید می‌کند: «میانگین تأخیر در مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی در ایران حدود ۷ تا ۸ سال است. این تأخیر درمان مؤثر را دشوار کرده و می‌تواند به خشک شدن ستون فقرات، بدشکلی دست‌ها و فروپاشی بنیان خانواده‌ها بینجامد.»

وی درباره چالش درمان و نقش داروهای بیولوژیک با اشاره به تحولات درمانی گفت: «در دهه اخیر، داروهای بیولوژیک امید تازه‌ای برای بیماران روماتیسمی ایجاد کرده‌اند، اما هنوز بخشی از بیماران به درمان پاسخ نمی‌دهند یا توان پرداخت هزینه داروها را ندارند. هزینه بالای داروهای جدید و تأخیر در پوشش بیمه‌ای، دسترسی بیماران را به درمان دشوار کرده است.»

او افزود: «تولید داخلی داروهای بیولوژیک گامی مهم در کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی بود، اما هزینه تولید بالا و گستره داروهای جدید همچنان چالش‌برانگیز است.»

سیاست‌گذاری برای آینده
جمشیدی با اشاره به تجربه خود در شورای فارماکوپه دارویی کشور گفت: «در آن زمان بارها تأکید کردم که اگر درمان بیماران را در مراحل اولیه آغاز کنیم، هم نتایج بالینی بهتر می‌شود و هم هزینه‌های کلی درمان کاهش می‌یابد. متأسفانه تصمیم‌گیری درباره پوشش بیمه‌ای داروهای بیولوژیک در کشور بیشتر واکنشی است تا پیش‌نگر.»

او بر لزوم آموزش عمومی، غربالگری زودهنگام و حمایت مالی بیماران مزمن تأکید کرد و افزود: «دنیا روز به روز در درمان بیماری‌های روماتیسمی پیشرفت می‌کند. ما نیز اگر می‌خواهیم بیماران‌مان از این تحولات عقب نمانند، باید مسیر سیاست‌گذاری سلامت را از کنترل اداری و نگاه صرفاً دارویی، به سمت نگاه جامع توانبخشی و زندگی‌محور تغییر دهیم.»

آرتریت، هرچند بیماری مرگبار نیست، اما «بیماری خاموشی» است که سال‌ها کیفیت زندگی بیماران را می‌بلعد.
در شرایطی که جمعیت ایران به سرعت در حال پیر شدن است، ادغام مراقبت‌های مفصلی در نظام سلامت اولیه (PHC)، توسعه فیزیوتراپی و توانبخشی و حمایت بیمه‌ای از داروهای نوین، تنها راه کاهش بار اقتصادی و انسانی این بیماری است.

آرتریت در سکوت آغاز می‌شود، اما اگر دیر شنیده شود، صدای درد آن تا سال‌ها در مفاصل جامعه می‌پیچد.