سالم‌خبر: نشانه‌های آشکار کاهش سودآوری در شرکت‌های دارویی، زنگ هشدار را برای فعالان حوزه صنعت دارو به صدا درآورده است. از تأخیر در اصلاح قیمت‌گذاری‌ها گرفته تا افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید، همه‌چیز دست به دست هم داده تا تولیدکنندگان دارو با چالش‌هایی جدی در حفظ ثبات مالی و استمرار تولید مواجه شوند.

سالم‌خبر: نشانه‌های آشکار کاهش سودآوری در شرکت‌های دارویی، زنگ هشدار را برای فعالان حوزه صنعت دارو به صدا درآورده است. از تأخیر در اصلاح قیمت‌گذاری‌ها گرفته تا افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید، همه‌چیز دست به دست هم داده تا تولیدکنندگان دارو با چالش‌هایی جدی در حفظ ثبات مالی و استمرار تولید مواجه شوند. در این میان، قطع برق، رشد بهای انرژی، نوسانات نرخ ارز و بدهی‌های انباشته‌ی پرداخت‌نشده از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی، فشار مضاعفی بر بدنه تولید وارد کرده‌اند. به منظور بررسی دقیق‌تر ابعاد این بحران و دلایل افت سودآوری شرکت‌های دارویی، با دکتر وحید محلاتی، کارشناس صنعت دارو، گفت‌وگو کرده‌ایم.

محلاتی اشاره می‌کند که شرکت‌های دارویی تحت تأثیر مستقیم نحوه و زمان‌بندی قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو قرار دارند. وی توضیح می‌دهد: «سال گذشته، در دی ماه، قیمت‌گذاری داروهای تزریقی توسط وزارت بهداشت و کمیسیون قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو به‌گونه‌ای انجام شد که با توجه به شرایط بازار و قیمت تمام‌شده، شرکت‌هایی که سبد محصولاتشان تزریقی است، توانستند در سه ماهه اول سال سودآوری مناسبی را نشان دهند. اما این وضعیت برای سایر اشکال دارویی صدق نکرد و تغییر قیمت‌ها بسیار کمتر از نرخ تورم بود.»

با شروع سال جدید و افزایش هزینه‌های نهاده‌های تولید مانند مواد اولیه، مواد جانبی و بسته‌بندی، شرکت‌هایی که غیر از داروهای تزریقی فعالیت دارند، متحمل فشارهای شدید مالی شده‌اند. محلاتی بیان می‌کند: «برخی شرکت‌ها نامه‌هایی ارسال کرده‌اند که هزینه‌های مواد اولیه جهانی و تورم داخلی، همراه با نوسانات نرخ ارز، موجب شده تا سودآوری آنها کاهش یابد.» وی تأکید می‌کند که «نحوه و زمان قیمت‌گذاری نباید به گونه‌ای باشد که با گذشت زمان، داروها زیان‌ده شوند و شرکت‌ها نتوانند آنها را تولید کنند، چرا که این امر می‌تواند منجر به کاهش تولید و مشکلات تامین دارو در آینده شود.»

 نایب رییس انجمن شرکت‌های پخش دارو و مکمل در پاسخ به پرسشی در مورد تأثیر قطعی برق و مشکلات تامین انرژی و به تبع آن توقف خطوط تولید روی کاهش سودآوری، اشاره می‌کند که افزایش زمان قطعی برق به‌شدت تولید دارو را تحت تاثیر قرار داده است. وی می‌گوید: «اگر بتوانند گازوئیل را به‌صورت جبرانی تامین کنند تا شرکت‌ها از برق تولیدی خود استفاده کنند، آسیب‌ها کمتر خواهد بود. اما در حال حاضر هم برق قطع می‌شود و هم میزان تامین آن کمتر از نیاز شرکت‌ها است.» آنطور که محلاتی اشاره می‌کند، طبق آمار سازمان غذا و دارو، تولید دارو در خرداد ماه امسال نسبت به سال قبل حدود یک درصد کاهش یافته که این امر اگر منجر به کاهش فروش شود سودآوری شرکت‌های دارویی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی همچنین تاکید می‌کند: «افزایش هزینه‌های تامین انرژی، به ویژه گازوئیل که شرکت‌ها باید با قیمت آزاد و چند برابر هزینه تهیه کنند، باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است. این موضوع هزینه تمام‌شده دارو را افزایش می‌دهد و تبعات منفی آن اگر سریعاً رفع نشود، می‌تواند باعث خروج برخی شرکت‌ها از چرخه تولید و ایجاد کمبود دارویی شود. کاهش سودآوری همراه با کاهش نقدینگی در زنجیره تامین، به معنای از دست رفتن توان تولید در شرکت‌ها در ماه‌های آینده است و این وضعیت می‌تواند مشکلات دسترسی به دارو را به‌شدت افزایش دهد.»

محلاتی بر اهمیت توجه فوری به نقدینگی تاکید می‌کند و با اشاره به عدم پرداخت‌های معنادار در ماه‌های اخیر می‌گوید: «پرداخت‌های انجام شده به زنجیره تامین، اثر قابل توجهی نداشته است. شرکت‌ها با وعده‌هایی مانند سهام یا اوراق گام مواجه‌اند که رسیدگی به آنها ماه‌ها طول می‌کشد، در حالی که وضعیت بحرانی است و توجهی به این مسئله نمی‌شود.» دکتر محلاتی هشدار می‌دهد که ادامه این روند می‌تواند بحران‌های مشابه سال‌ 1402 و زمستان سال گذشته را به شکل شدیدتر تکرار کند.

از نظر وی، مشکل اصلی کمبود نقدینگی و مطالبات وصول نشده شرکت‌ها از دانشگاه‌های علوم پزشکی است. وی با ذکر اینکه داروخانه‌ها فروش‌های خود از نیمه اسفند را هنوز دریافت نکرده‌اند، می‌گوید: «در بخش خصوصی با برگشت چک‌ها و مشکلات پرداخت مواجه هستیم و دانشگاه علوم پزشکی هم درآمد کافی برای پرداخت بدهی‌ها ندارد. این شرایط بسیار پیچیده و نگران‌کننده است.» محلاتی تاکید می‌کند: «اگر ظرف ۱۵ تا ۲۰ روز آینده اقدامی عاجل صورت نگیرد، بار دیگر شرایط بحرانی سال گذشته تکرار خواهد شد.»

وی بر پیامدهای میان‌مدت این بحران تأکید دارد و می‌گوید: «این کاهش نقدینگی که زنجیره تامین دارو با آن مواجه است، در میان‌مدت باعث افزایش قابل توجه مشکلات دسترسی به دارو خواهد شد و می‌تواند بحران تامین دارویی را عمق بخشد.»

در مجموع، محلاتی وضعیت فعلی صنعت دارو را بسیار شکننده توصیف کرده و معتقد است که بدون اصلاح قیمت‌گذاری به موقع، توجه به هزینه‌های تولید و بهبود نقدینگی در زنجیره تامین، آینده تولید دارو و دسترسی بیماران به داروهای ضروری در معرض خطر جدی قرار دارد.