سالم‌خبر: در حالی که سال‌هاست آمار ۹۷ درصد از تولید داخلی دارو به‌عنوان یک دستاورد بزرگ در صنعت داروسازی کشور مطرح می‌شود، اما یک پرسش کلیدی همچنان بی‌پاسخ مانده است؛ چند درصد از مواد اولیه همین داروها وارداتی است؟

سالم‌خبر: در حالی که سال‌هاست آمار ۹۷ درصد از تولید داخلی دارو به‌عنوان یک دستاورد بزرگ در صنعت داروسازی کشور مطرح می‌شود، اما یک پرسش کلیدی همچنان بی‌پاسخ مانده است؛ چند درصد از مواد اولیه همین داروها وارداتی است؟

عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در حاشیه همایش ایمنی غذا با طرح این سوال عملاً به بخش پنهان زنجیره تولید دارو اشاره کرد و گفت: ما افتخار می‌کنیم که ۹۷ درصد دارو در کشور تولید می‌شود که بسیار خوب است و باید تبریک گفت، اما یک سؤال مهم این است: چند درصد از مواد اولیه دارو، وارد می‌شود؟ باید بپذیریم که رانت‌ها و تعارض منافع متعدد است، چون پول در این موضوع وجود دارد.» این جمله خسروپناه در همایش ایمنی غذا، نقطه آغاز یکی از حساس‌ترین پرسش‌های بی‌پاسخ صنعت داروی کشور شد: چند درصد از مواد اولیه دارو وارد و چند درصد تولید می‌شود؟ در حالی که آمار رسمی از تولید ۹۷ درصدی دارو در داخل سخن می‌گوید، اما سهم واردات و تولید مواد مؤثره و واسط همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

خسروپناه راه‌حل این ابهام را «هوشمندسازی» می‌داند اما کارشناسان معتقدند بدون شفاف‌سازی داده‌ها و مستندات دقیق، این نسخه بیش از آنکه گره‌گشا باشد، به تکرار وعده‌های تزیینی سال‌های گذشته شباهت پیدا می‌کند.

وی در چهارمین همایش روز جهانى ایمنى غذا با اشاره به اهمیت ایمنی غذایی اظهار داشت: این موضوع از این جهت اهمیت دارد که سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا با مشکل بیماری ناشی از مصرف غذای ناسالم مواجه‌اند. یکی از چالش‌های جدی در دنیای امروز، مشکل کمبود غذا است؛ به‌طوری‌ که برخی از انسان‌ها در دنیا، یا در اثر فقر یا هر علت دیگری، غذا به دست آن‌ها نمی‌رسد. اما یک مشکل جدی‌تر این است که برخی غذای ناسالم مصرف می‌کنند. منشأ مصرف غذای ناسالم الزاماً تنها فقر نیست اگرچه یکی از عوامل آن است. اما بعضی افراد غذای سالم مصرف نمی‌کنند، بد مصرف‌اند و غذای ناسالم را مصرف می‌کنند و این باعث بروز بیماری‌های متعدد می‌شود و موجب آلودگی محیط‌ زیست نیز می‌گردد.

او ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز سال‌هاست که به این موضوع توجه داشته و در این باب ضوابط و قوانینی را هم مصوب کرده است. یکی از مفاهیمی که در آموزش دینی ما بسیار مورد تأکید قرار گرفته، مسئله و مفهوم طَعام است.، در باب طعام، ۲۷ مرتبه واژه طعام در قرآن ذکر شده است. البته بعضی از این واژه‌ها به طعام عظیم و آن غذایی که جهنمیان مصرف می‌کنند اشاره دارد، اما بخش عمده آن به غذای دنیوی است.

او اشاره کرد: لازم به ذکر است که بین دو اصطلاح تفاوت قائل شوم و بر آن تأکید کنم که دچار خطا نشویم. در گذار از روز جهانی ایمنی غذا باید گفت که یک اصطلاح ایمنی غذا داریم و یک اصطلاح امنیت غذایی. این‌ها دو مقوله متفاوت هستند و یکسان‌انگاری این دو مفهوم خطاست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: ایمنی غذایی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که با هدف جلوگیری از آلودگی غذاها با عوامل خطرناک مانند میکروب‌ها، سموم، مواد شیمیایی و فلزات سنگین انجام می‌گیرد. پس وقتی از ایمنی غذا صحبت می‌کنیم، یعنی دسترسی افراد به مواد غذایی بدون آلودگی. اما وقتی از امنیت غذایی سخن می‌گوییم، یعنی دسترسی پایدار افراد به  غذای  سالم. ما بیش از ایمنی غذا، به امنیت غذایی نیازمندیم؛ یعنی ما به دسترسی پایدار افراد به غذای سالم نیازمندیم.

او تاکید کرد: برای تحقق ایمنی غذا و امنیت غذایی به حکمرانی امنیت غذایی نیازمندیم.فرق است بین حکومت‌داری امنیت غذایی با حکمرانی امنیت غذایی.در حکمرانی، مشارکت حداکثری  نخبگان و مردم مهم است. یعنی اگر قرار است حکمرانی امنیت غذایی اتفاق بیفتد، اولاً باید در نظر داشت که حکمرانی یک فرآیند است، ثانیاً باید هوشمند باشد، ثالثاً باید با مشارکت حداکثری  نخبگان و مردم همراه باشد. این یعنی تک‌تک مردم باید در حکمرانی امنیت غذایی مشارکت داشته باشند.نکته چهارم اینکه این فرآیند از سیاست‌گذاری تا نظارت و ارزیابی را در بر می‌گیرد.

خسرو پناه با اشاره به تدوین سند امنیت غذایی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند دانش‌بنیان  امنیت غذایی را تدوین کرد با کمک بیش از ۵۰۰ نخبه کشور و دستگاه‌های مختلف، این سند را نوشت و ریاست محترم جمهور آن را ابلاغ کردند.

او افزود: رکن دوم امنیت غذایی پس از سیاست‌گذاری، «تنظیم‌گری» است. تنظیم‌گری شامل ساختارها، قوانین، ضوابط و آیین‌نامه‌ها است. آیین‌نامه‌ها و ضوابط هماهنگ در کشور وجود دارد. یعنی هم سازمان غذا و دارو ضوابطی را مصوب کرده و هم مجلس، مصوبات متعددی داشته است. پس ما به لحاظ ساختار و به لحاظ قوانین و ضوابط خلائی نداریم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: آموزش، فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی ارکان مهم حکمرانی غذایی است. در این زمینه خلأ زیاد داریم. به طور مثال در مصرف آب، استفاده از چاه‌ها موجب شده است سفره‌های آب زیرزمینی را به وضعیت بحران تبدیل کند. همچنین ۹۰ درصد آب کشور ما مصرف کشاورزی است و از طرفی مصرف‌های بی‌رویه‌ای که مردم در منازل دارند، مسئله دیگری‌ است که حتماً باید به آن توجه شود.

وی یادآور شد: ما فرهنگ‌سازی در حوزه مصرف غذا و درست مصرف کردن نداریم. این مقوله مهمی‌ است که دنیا به آن نیاز دارد. رسانه‌ها این‌جا باید وارد میدان شوند. صدا و سیما نقش بسیار مهمی دارد. مردم باید آموزش مصرف غذای سالم را ببینند. این الزاماً به این معنا نیست که اگر درآمد بیشتری داشتند، مصرف غذای سالم هم بهتر و بیشتر می‌شود. همانطور که گفتم، در آمارهای جهانی می‌بینیم که بخشی از مصرف‌های ناسالم مربوط به افراد است که مشکل اقتصادی ندارند، ولی مصرف ناسالم دارند. پس نیاز است فرهنگ‌سازی شود و آموزش لازم داده شود.

او با اشاره به چالش های فرایند حکمرانی ایمنی و امنیت غذایی گفت: در فرایند تولید غذا از زمین کشاورزی تا مصرف مردم، ۳۰ درصد ضایعات غذایی داریم. همچنین بخش قابل توجهی از بیماری‌ها، مثل سرطان‌ها، منشأشان مصرف غذای ناسالم و داروی ناسالم است. خوددرمانی‌هایی که متأسفانه عده‌ای اکنون در کشور به اسم طبابت سنتی یا با نام طب اسلامی، نسخه می‌پیچند و داروهای گیاهی را تجویز می‌کنند. می‌دانید چه آسیب‌هایی همین داروهای گیاهی اگر به‌صورت بی‌رویه مصرف شوند، دارند؟ داروهای گیاهی، میزان ضررشان به مراتب از داروهای شیمیایی بیشتر است.

خسروپناه خاطرنشان کرد: به بحث «غذای حلال» در کشور توجه ویژه‌ای نشده است در حالی که بعضی کشورها بنیاد حلال دارند. مقصود تنها غذای حلال نیست،بلکه در بحث سلول‌درمانی، ژن‌درمانی، مهندسی بافت، پیوند، مثل پیوند دریچه قلب، پرده‌های دیالیز و پودر استخوان می‌تواند از روش‌های حلال یا حرام باشد. لذا این موضوع بسیار مهم است که در کشور ما حل نشده است.

خسروپناه در پایان با اشاره به موضوع تعارض منافع گفت: باید پذیرفت که رانت‌ها و تعارض منافع‌ها متعدد است، چون پول در این موضوع وجود دارد. مثلاً برای برخی داروها و حتی بعضی مواد اولیه. ما افتخار می‌کنیم که ۹۷ درصد دارو در کشور تولید می‌شود که بسیار خوب است و باید تبریک گفت، اما یک سؤال مهم این است: چند درصد از مواد اولیه دارو وارد می‌شود؟ آیا شرکت‌های دانش‌بنیان ما در کشور نمی‌توانند این مواد اولیه را تولید کنند؟ چرا برخی حمایت نمی‌کنند؟ مسئله تعارض منافع باید حل شود، و راه‌حل این تعارض منافع هوشمندسازی است.