سالم‌خبر: با وجود آنکه دو داروی لاغری پرطرفدار اوزمپیک و مونجارو در فهرست رسمی فارماکوپه ایران جایی ندارد اما تب لاغری میان قشر جوان موجب شده این فرآورده‌ها خارج از چتر نظارت رگولاتوری در برخی داروخانه‌ها و مطب‌ها عرضه و تزریق شوند.

سالم‌خبر: با وجود آنکه دو داروی لاغری پرطرفدار اوزمپیک و مونجارو در فهرست رسمی فارماکوپه ایران جایی ندارد اما تب لاغری میان قشر جوان موجب شده این فرآورده‌ها خارج از چتر نظارت رگولاتوری در برخی داروخانه‌ها و مطب‌ها عرضه و تزریق شوند.

گزارش‌های میدانی خبرنگار ما نشان می‌دهد قیمت هر قلم اوزمپیک به‌ علت مسیر قاچاق با وجود میلیون‌ها تومان قیمت، مصرف‌کنندگان خاص خود را دارد و نسخه‌نویسی غیرقانونی آن‌ در شبکه‌های اجتماعی رونق گرفته است.

پزشکان هشدار می‌دهند استفاده خودسرانه از این داروهای دیابتی می‌تواند به عوارض پوستی از جمله «صورت اوزمپیکی» یا «لب اوزمپیکی» بینجامد؛ وضعیتی که بر اثر تحلیل ناگهانی چربی زیرجلدی، باعث فرورفتگی گونه‌ها، خطوط عمقی دور لب و افتادگی ناحیه فک می‌شود. به گفته متخصصان پوست، این تغییرات در افراد جوان نیز ماندگار و هزینه اصلاح آن با فیلر یا درمان‌های رادیوفرکانسی تا ده‌ها میلیون تومان است.

فرناز عراقی، متخصص پوست و مو در گفت‌وگو با سالم‌خبر در این باره گفت: داروهای خانواده GLP‑1 receptor agonists که نخست برای کنترل دیابت نوع دوم وارد بازار شدند در حال حاضر به ابزاری فراگیر در دنیای کاهش وزن بدل شده‌اند. سماگلوتید و تیرزپاتید، شناخته‌شده‌ترین اعضای این گروه، به دلیل مهار اشتها و کاهش چشمگیر توده چربی توجه گسترده عموم را جلب کرده‌اند؛ تا جایی که در برخی کشورها تجویز خارج از بروشور (off‑label) یا حتی مصرف خودسرانه میان افرادی با اضافه‌وزن‌های خفیف شایع شده است.

وی افزود: طبق تازه‌ترین آمارها، حدود 83 درصد از نسخه‌های این داروها برای دیابت نوشته می‌شوند، اما 17 درصد با انگیزه صرفاً لاغری است؛ سهمی که طی دو سال گذشته رو به افزایش بوده و نگرانی‌های متعددی را برای متخصصان پوست و مو ایجاد کرده است.

عراقی همچنین با اشاره به عوارض مصرف خودسرانه این داروها تصریح کرد: افزایش وزن مزمن به‌ویژه در بافت احشایی، سیستم ایمنی را در حالت التهاب خفیف نگه می دارد و همین التهابِ پایدار، بروز یا تشدید بیماری‌هایی نظیر پسوریازیس، هیدرادنیت سوپراتیوا، آکنه و ریزش موی آندروژنتیک مرتبط با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را به دنبال دارد. کاهش وزنِ حاصل از داروهای GLP‑1RA می‌تواند این چرخه التهابی را بشکند و در بسیاری از بیماران، بهبود بالینی محسوسی ایجاد کند.

وی ادامه داد: در عین حال، پدیده جدیدی به نام «صورت اوزمپیکی» در مصرف کنندگان این داروها را نیز نباید نادیده گرفت. با ذوب سریع چربی و حتی تحلیل مختصر عضلات سطحی، گونه‌ها و ناحیه زیر چشم فرو می‌رود، خطوط خنده عمق می‌گیرد و بخش تحتانی صورت دچار افتادگی زودرس می‌شود. این پدیده در افراد بالای چهل سال بارزتر است، زیرا تولید طبیعی کلاژن و الاستین با افزایش سن افت می‌کند و پوست نمی‌تواند به‌سرعت خود را هم‌سطح تغییرات حجمی جدید برساند.

عراقی همچنین گفت: مطالعات کلینیکی نشان داده‌اند کسانی که بیش از 15درصد وزن اولیه خود را طی شش تا نه ماه از دست می‌دهند، در مقایسه با همتایان هم سن، به‌طور میانگین پنج سال پیرتر به نظر می‌رسند. برای به حداقل رساندن این عوارض باید استراتژی کاهش وزن تدریجی محور قرار گیرد؛ به‌عبارت دیگر، تنظیم دوز دارو به‌گونه‌ای که ماهانه بیش از یک و نیم تا دو درصد وزن کم نشود. پرهیز از رژیم‌های کم‌پروتئین، نوشیدن دست‌کم دو لیتر آب در روز و ترکیب تمرینات مقاومتی با فعالیت هوازی کمک می‌کند توده عضله حفظ شود و افتادگی چهره به حداقل برسد.

وی ادامه داد: هر نشانه‌ای از ریزش مو که معمولاً سه ماه پس از شروع کاهش وزن سریع رخ می‌دهد‌ـ باید با آزمایش‌های تیروئید، ذخیره آهن و سطح ویتامین D ارزیابی و بر اساس نتیجه، مکمل یا درمان موضعی مناسب آغاز شود. در صورت تشخیص صورت اوزمپیکی، بسته به شدت، رویکردهای غیرجراحی مانند تزریق فیلر اسید هیالورونیک، رادیوفرکانسی یا تحریک کلاژن‌سازی با میکرونیدلینگ می‌تواند ظاهر طبیعی را تا حد زیادی بازگرداند.

عراقی در پایان تاکید کرد: داروهای GLP‑1RA ابزار پزشکی قدرتمندی هستند، نه میانبر زیبایی. تجویز باید توسط پزشک آشنا با سوابق متابولیک و هورمونی فرد صورت گیرد و پایش منظم قند خون، عملکرد کلیه و شاخص‌های تغذیه‌ای در طول دوره درمان فراموش نشود. کسانی که بی‌محابا به‌دنبال نتایج فوری‌اند، ممکن است بهای آن را با سال‌ها درمان ترمیمی پوست و مو بپردازند؛ سلامتی و جوانی دو روی یک سکه‌اند و هیچ نسخه جادویی، بدون برنامه‌ریزی علمی و نظارت متخصص، نمی‌تواند هر دو را همزمان تضمین کند.