۲

بررسی گام به گام طرح تحول نظام سلامت

محمد پیکان پور دانشجوی دکترای اقتصاد و مدیریت دارو
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۱ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۲۳
کد مطلب : ۲۹
بررسی گام به گام طرح تحول نظام سلامت
بر طبق راهنماهای سازمان سلامت جهانی از جمله اهداف اصلی نظام سلامت در هر کشور، ارتقا سلامت، پاسخگویی و مشارکت عادلانه در تامین منابع نظام سلامت است. اگرچه در سال هاي اخير نظام سلامت تمرکز ویژه ای بر حوزه ی درمان داشته است، اما همچنان يكي از مهم ترين دغدغه هاي سياستگذاران، برقراري عدالت در سلامت، توسعه مراقبت های اولیه و پیشگیری و دسترسي حداکثری به خدمات سلامت است. در دولت دهم برنامه هایی برای اصلاح نظام سلامت، با هدف اصلی کاهش پرداخت از جیب مردم تدوین شد که در غیاب کار کارشناسی دقیق و حرفه ای، به تزریق بدون برنامه 2000 میلیارد تومان مازاد اعتبارات هدفمندی یارانه ها به بخش سلامت منجر شد و هر چند پرداخت از جیب مردم در بازه سال های 1389 تا 1392 روند کاهشی به خود گرفت، اما تاثیری ماندگار در حل مشکلات حوزه سلامت نداشت. پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، اجرای طرح تحول نظام سلامت، با سه هدف اصلی محافظت مالی از مردم در قبال هزینه های سلامت، عدالت در دسترسی به خدمات در سراسر کشور برای آحاد مردم و ارتقای کیفیت خدمات درمانی در بخش های بستری بیمارستان های دولتی سراسر کشور آغاز شد. میزان پرداخت از جیب مردم قبل از طرح تحول نظام سلامت در نمودارهای 1 و 2 نشان داده شده اند.نمودار 1: شاخص پرداخت از جیب در جهان و در بین کشورهای هدف ایران

نمودار 2: روند پرداخت از جیب خانوار بابت هزینه خدمات سلامت از سال 1382 تا 1392
طرح تحول نظام سلامت در گام اول با هدف بیمه کردن جمعیت فاقد پوشش بیمه سلامت، استقرار بسته ویژه بیماران بستری در بیمارستان های وزارت بهداشت، حمایت از ماندگاری پزشكان در مناطق محروم، ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستان های تحت پوشش وزارت بهداشت، بسته حضور پزشكان متخصص مقیم در بیمارستان های وابسته به وزارت بهداشت، ارتقای کیفیت خدمات پزشكان در کلینیك های ویژه، برنامه ترویج زایمان طبیعی، گسترش پوشش خدمات هوایی اورژانس و برنامه حفاظت مالی از بیماران نیازمند، خاص و صعب العلاج از ابتدای سال 1393 شروع شد. بر این اساس پرداخت از جیب مردم در بیمارستان های دولتی شهری ۱۰ درصد و برای بيماران روستايي، عشاير و ساکنان شهرهاي زير ۲۰ هزار نفر ۵ درصد تعیین گردید. همچنين دسترسی بيماران به دارو و سایر خدمات پزشکي مورد نیاز در خود بيمارستان فراهم گردیده، ارجاع بیماران به بیرون از بیمارستان برای تدارک دارو و تجهیزات ممنوع گردیده و حضور پزشك متخصص به صورت شبانه روزي در بيمارستان هاي دولتي بالاي ۶۴ تخت الزامی شد. ضمن آنکه با راه اندازی ۱۴ پايگاه اورژانس هوايي با همکاري هوانيروز و ارتش جمهوري اسلامي، حدود يک سوم کشور تا شعاع ۱۵۰ کيلومتري تحت پوشش اورژانس هوايي قرار گرفت. جمعیت تحت پوشش بیمه ایرانیان از 2611406  نفر در سال 1392 به 9479105 نفر در سال 1393 رسید و کمیت زایمان های طبیعی رو به تزاید گذاشت و با افزایش سهم بیمه تامین اجتماعی از 19.4% به 24.7% و سهم منابع دولتی از 20% به 26% ، پرداخت از جیب مردم از 50.5 % در سال 1392 به 40.6% در سال 1393 و 39.6 در سال 94 رسید. براساس گزارش ارائه شده توسط موسسه ملی تحقیقات سلامت وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بار مراجعه به بخش های مختلف درمانی هم تحت تاثیر دو فاکتور تقاضای القایی و نیازهای دیده نشده تا حد زیادی افزایش پیدا کرد.
دولت در گام دوم با شعار خود مراقبتی، ارتقای سطح بهداشت جامعه از طریق آموزش و فرهنگ سازی، بازسازی خانه های بهداشت و...  را هدف گذاری کرد. هر چند کمیت خانه های بهداشت طبق اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طی سنوات 1386 تا 1394 از حدود 17200 واحد تا 17900 واحد افزایش داشت، با شروع گام دوم مراکز جامع سلامت نیز در ساختار ارائه خدمات سلامت به مردم مناطق محروم جای گرفت. ناگفته نماند که بخش قابل توجهی از این تغییرات، شامل محورهای بنیادین نشد و اقدام جامعی در جهت اصلاح زیر ساخت های مورد نیاز کشور برای حرکت به سمت تقدم بخشی بهداشت و پیشگیری بر درمان انجام نگرفت و صرفا جلوه های کلی خدمت رسانی در این مناطق را اصلاح کرد (به طور مثال این گونه پرداخت ها برای تجهیز ملزومات اداری خانه های بهداشت در حالی صورت می گرفت که معوقات بیمه های روستایی به مراکز طرف قرارداد با آنها برای ارائه خدمت از جمله داروخانه ها روز به روز افزایش قابل ملاحظه ای داشت).  
یکی از اقدامات جدی وزارت بهداشت برای ادامه طرح تحول، اجرای گام سوم، با رویکرد واقعی سازی تعرفه ها و با توجیه حذف زیر میزی بود. دیری نپایید که با اجرای این گام، تعرفه های پزشکی و در نتیجه هزینه های مردم بابت دریافت خدمات سلامت و هزینه های بهداشت و درمان از سبد هزینه های خانوار افزایش یافت و شکاف طبقاتی زیادی را در بین گروه های مختلف ارائه خدمت بوجود آورد که با اهداف گام های نخستین طرح و ایجاد عدالت در سلامت منافات داشت. با اجرای گام سوم، تعرفه های پزشکی در مجموع دو بخش دولتی و خصوصی طبق اعلام رسمی وزارت بهداشت به میزان 120درصد و طبق گزارش های میدانی تا 187 درصد افزایش پیدا کرد و سهم هزینه های بهداشت و درمان از سبد هزینه خانوار بر طبق داده های مرکز آمار ایران، در خانوارهای شهری از 9.18 درصد قبل از طرح تحول نظام سلامت به 10.67 درصد پس از اجرای طرح رسید. در جدول 1 متوسط سهم هزینه های بهداشت و درمان از سبد هزینه های خانوار در یک دوره 4 ساله در برخی از کشورها آورده شده است. در نوشتاربعدگام سوم به طور تفصیلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
جدول 1: سهم هزینه های بهداشت و درمان از سبد هزینه ی خانوار کشورهای منتخب (درصد)
 با آغاز گام چهارم طرح تحول از اوایل سال 1394، در بسیاری از رشته ها مانند داروسازی، دندانپزشکی، پزشکی و پرستاری طرح Reform اجرا شد که متاسفانه هنوز بررسی جامعی بر جزئیات نتایج این تحولات صورت نگرفته است. بنابراین با توجه به افزایش اعتبارات وزارت بهداشت و سهم بهداشت و درمان از تولید ناخالص داخلی و صرف هزینه های بسیار در این حوزه، بررسی نتایج و تبعاتی که اجرای این طرح برای جامعه به همراه داشته است لازم و ضروری است تا سرانجام آن شبیه سایر طرح های پرهزینه و گرانی که طی دهه های اخیر چیزی جز فقر و تورم و نارضایتی عمومی در پی نداشته اند نباشد و بتواند مرحمی بر آلام بیماران کشور باشد.
 
کد مطلب : ۲۹
نام شما

آدرس ايميل شما