بحران قمیت تمام شده‌ی دارو؛ چالش امروز صنعت داروسازی کشور

سالم خبر: بحران قیمت تمام شده دارو در حال حاضر به یکی از چالش‌های پیش روی صنعت داروسازی کشور تبدیل شده است که روز به روز نیز افزایش می‌یابد.

به گزارش سالم خبر، محمد عبده زاده، مدیر کل سابق امور دارویی سازمان غذا و دارو در برنامه زنده اینستاگرامی بررسی چالش‌ها و فرصت های قوانین سازمان غذا و دارو برای شرکت های داروسازی با بیان این مطلب درباره‌ی اوضاع فعلی صنعت داروسازی کشور اظهار کرد: در حال حاضر حوزه داروسازی کشور سردرگم است؛ دارو از صنایع استراتژیک به شمار می‌رود. در سال‌های مختلف اولویت اکثر وزرا تولید و حمایت از صنعت دارو بوده است .در حال حاضر چالش پیش‌روی حوزه صنعت که روز به روز نیز افزایش می‌یابد، بحران قیمت تمام شده است.

وی ادامه داد: این مشکلات در حالیست که وزارت بهداشت باید نگران دسترسی مردم به دارو و هم هزینه سازمان‌های بیمه‌گر وافزایش هزینه‌های آنان باشد تا در مواقعی که دارو تولید نمی‌شود ضررهم ایجاد نشود و این امر موجب به وجود آمدن نگاهی چند وجهی و در بسیاری از موارد سبب به وجود آمدن تضادهایی در این‌باره می‌شود.

عبده زاده با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت صنعت در بازار به گونه‌ای است که هزینه‌ها در هر روز و ساعت تغییر می‌کند، تصریح کرد: به عنوان مثال شرکتی، در سال گذشته برای یک داروی تولیدی خود یک قیمت از وزارت بهداشت گرفته و در حال حاضر قیمت دیگری می‌گیرد و میان این دو تفاوت آنچنان زیاد است که میزان آن مشخص نیست. در حال حاضر شرکتی که دارویی را فروخته و مواد اولیه ای که خریداری کرده عمدتاً غیر از ماده موثره که ارز نیمایی هستند به حدی در حال تغییرات هستند که قیمت‌های داده شده اصلا نمی‌تواند جوابگوی نیاز صنعت باشد.

مدیر کل سابق امور داروی سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه در شرایط فعلی و بعد از تحریم ها ما با مشکل بحث بهای تمام شده روبه رو هستیم، بیان کرد: در سال ۹۷ ما با مشکل نقدینگی روبه‌رو بودیم به این صورت که ارز داده می‌شد اما ریالی برای خرید وجود نداشت و زمانی که ریال وجود داشت، ارزی وجود نداشت، زمانی قیمت داده نمی‌شد و زمانی هم که قیمت داده می‌شد جای دیگری مشکلی به وجود می‌آمد؛ این حلقه همیشه دچار مشکل بوده است.

وی با اشاره به مسائل شرکت های بورسی با ساختار دولتی در این میان تصریح کرد: بسیاری از شرکت‌های بورسی با ساختار دولتی متاسفانه مشکلاتی دارند و همیشه مسبب این مشکلات را وزارت بهداشت ودرمان و سازمان غذا و دارو دانسته‌اند که به آنان قیمت نداده است؛اما مشکل شرکت‌هایی بورسی این است که هر آنچه که تولید می‌کنند و به فروش نمی‌رود هم در صورت‌های مالی به عنوان فروش تلقی می‌کنند و پس از آن سود را شناسایی و در بورس آن را تقسیم می‌کنند و دارویی که هنوز فروخته نشده و به لحاظ عملیاتی سودی وجود ندارد برای آن وام می‌گیرند و چون توان پرداخت وام را ندارند، هزینه‌های مالی‌شان بالا می‌رود.

عبده زاده افزود: این چرخه ی معیوب در بسیاری از شرکت‌ها وجود دارد و آنها را دچار مشکل کرده است شرکت‌هایی که درگیر این فعالیت‌ها هستند، نمی‌تواند ماشین آلات خود را ریلی یا تحقیقات خود را گسترده و سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد. به نظر من، اگر هر یک از این سرفصل‌ها توسط مدیران و اساتید صحبت شود بسیار خوب است. اما از سویی دیگر شرکت‌های نوپا و شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌هایی قدیمی‌ بخش تحقیقاتی خوبی داشته و سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما در حال حاضر دارویی وارد فهرست نمی‌شود و آنان باید فقط خود را به‌روز کنند زیرا عملاً نمی‌توانند داروی جدیدی تولید کنند چون فردی که ماده اولیه می‌سازد، توان تولید ماده اولیه ندارد و بر همین اساس تبعات این چرخه معیوب به صنعت دارو بازمی‌گردد.

وی در ادامه گفت: به عنوان مثال یک دارو امسال یک تولید کننده دارد اما در سال گذشته شرکت‌های دارویی بسیاری آن را تولید می کردند و فرد دیگری وقتی که می‌بیند داروی جدید وارد فهرست نمی‌شود به دنبال تولید آن دارو می‌رود و بازاری به وجود می‌آید که میزان عرضه بیش از تقاضا است و همین امر باعث کاهش کیفیت دارو می‌شود که در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم.

عبده زاده در خصوص تولید داروی ژنریک و اینکه چه زمانی قرار است به سمت تولید داروی جدید برویم، گفت: در جلسات شورای تدوین دارو در هر جلسه یک یا دو دارو وارد لیست می‌شود به نظر من، فارماکوپه بیمه را باید از تولید شرکت‌ها جدا کنیم در حال حاضر نیروهای بسیار خوب و باهوشی داریم که می‌توانند کار کنند اما در صورتی که کار آنها موجب تولید ثروت شود. دارویی تولید شود اما محصولات آنان به فروش نرود فایده ای ندارد.

وی افزود: می‌گوییم از صنعت داروسازی حمایت می‌کنیم اما اینکه این حمایت چگونه باشد مهم است. شرایط به گونه ایست که اگر در مواقعی به سمت وزارت صمت می‌رویم می‌گویند که این مسائل مربوط به وزارت بهداشت است. به نظر من ابزارهای حمایتی وزارت صمت در حمایت از صنعت داروی کشوربسیار موثرتر از ابزارهای وزارت بهداشت است.

مدیر کل سابق امور دارویی سازمان غذا و دارو درباره بسته شدن فهرست رسمی دارو کشور گفت: باید مسئولین در حوزه غذا و دارو و سازمان وزارت بهداشت درباره علل بسته شدن فهرست رسمی دارو توضیحاتی ارائه دهند. به نظر من باید فارماکوپه بیمه از آی دی ال جدا شود و به شرکت‌ها اجازه داده شود هر دارویی را که امکان تولید دارند را تولید کنند و هیچ اشکالی ندارد که تحت پوشش بیمه چه در تولید داخل و چه در صادرات قرار گیرند.

وی تصریح کرد: وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر می‌توانند لیست خود را ببندند و شرکت‌ها هم می‌توانند فعالیت کنند و تکلیف شرکت‌های بیمه‌گر نیز مشخص شود.  هفته‌های گذشته، مسئولین سازمان غذا و دارو مطرح کردند که بنا بر نگرانی‌های ارز جهت تأمین داروی کشور، ترجیح می‌دهند که فعلا فهرست توسعه پیدا نکند؛ در صورتی که محصولات دارویی خارج از لیست، ارز نیمایی می‌گیرند و ربطی به ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز ندارند. به نظر من نیاز است که دوستان در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو در این امر بازنگری کنند.

مدیر کل سابق امور داروی سازمان غذا و دارو با اشاره به گفته وزیر بهداشت مبنی بر این که با خود پیمان بسته‌اند که اجازه ندهند برای تولیدات داخلی رقیبان خارجی پیدا شود، گفت: ساختار صنعت ما هنوز قوی و بی نیاز از حمایت نیست؛ همه وزرا از صنعت حمایت داشتند اما نکته مهم این است باید جلوی واردات گرفته شود و یک بار برای همیشه قانونی را مصوب کنیم که واردات هیچ دارویی به کشور صورت نگیرد و این سیاست تغییر نکند. اگر این قانون مصوب شود و همه مسئولین بدانند و بر اساس علایق خود رفتار نکنند، این مشکل نیز حل خواهد شد.
وی تاکید کرد که در حوزه دارو باید نقدها را گسترش دهیم و اساتید در حوزه‌های یادشده  صحبت کند؛ امیدواریم ظرفیت انتقاد پذیری نیز داشته باشیم.

عبده زاده پس از مدتها درپاسخ به سوالی در خصوص تجاربش در سالهای مدیریت امور دارویی سازمان غذا و دارو و استعفایش و واکنش‌ها و تاکید بر ماندگاری او بر پشتش بیان کرد: واکنش‌ها و تاکید دوستان در پی استعفای من نشانگر لطف آنان است‌؛ جدا از بحث داروسازی، ارزش ما بستگی به ارزشی دارد که برای جامعه قائل هستیم، همزمان هم برای منافع مردم تلاش می‌کنیم هم تلاش می کنیم تا حوزه داروسازی نیز رشد کند. هر فردی در جایگاه خود فکر می‌کند که کار خود را به بهترین نحو انجام داده است.  به عنوان مثال وقتی یک ارباب رجوع به ما مراجعه می‌کند اما برحسب مشکلاتی نمی‌توانیم به او کمک کنیم، همین که فرد متوجه نیت ما و احساس می‌کند در وزارتخانه‌ای مانند وزارت بهداشت افرادی هستند که مانند او فکر می‌کنند و می‌خواهند که به او کمک کنند اما امکان کمک به آن وجود ندارد، حس خوبی را منتقل می کند و اتفاق مبارکی است.
 
مدیر کل سابق امور داروی سازمان غذا و دارو در ادامه اظهار کرد: ما در حوزه ی دارو علاوه بروزارت بهداشت و درمان، سازمان غذا و دارو و معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی، انجمن داروسازان، زنجیره توزیع و عرضه دارو همه در زنجیره ی تامین دارو داریم که انجمن داروسازان نقطه اصلی است و باید همه با هم مشارکت داشته باشند. اینکه هر فردی در موقعیت خود، فعالیت مربوط به خود را انجام دهد اتفاق خیری برای کشور صورت می‌گیرد و از چالش بحران دارو نیز رها و برای سال‌های دیگر نیز دارو ذخیره می کنیم اگر در حوزه دارو این نکات دقت شود اول اینکه برای مردم خوب است و دوم اینکه حرمت داروسازان نیز افزایش می‌یابد.

وی درباره مشخصات یک مدیر پاسخگو عنوان کرد: این که یک فرد مسئولیتی را می‌پذیرد و چقدر به کار خود اشراف داشته و مسئولیت خود را درک ‌کند نکته مهمی است؛ به عنوان مثال یک داروساز یا یک مسئول فنی باید مسئولیت خود را درک و مشکلات حوزه خود را نیز بداند. پاسخگو بودن مدیر، یک بخش آن بستگی به اشراف او به حوزه کاری‌اش و بخشی به افزایش ارتباطات او با دیگر حوزه‌ها مربوط می‌شود. او  باید درک مستقیمی از موقعیت کاری خود داشته و اولویت‌ها و ضعف‌های حوزه خود را نیز بشناسد.
 
وی در خصوص گرفتن یک مجوز توسط یک شرکت برای واردات و تولید یک دارو گفت: در شرایط فعلی، روال کشور ما این است که اگر برای دارویی تولید کننده در کشور نداشته باشیم کمیسیون ساخت و ورود، سختگیری آن‌چنانی ندارد و بیشترین سختگیری‌ها در بخش تکنیکال است به عنوان مثال اگر دارو از کشور یا کارخانه‌ای وارد می‌شود باید استانداردهای بین‌المللی را داشته و یا در کشور مبدا نیز مصرف یا ریجستری شده باشد. این الزامات به لحاظ کیفی اگر رعایت شود در کمیسیون مخالفتی وجود ندارد؛ اما ممکن است در مواردی نیز مشکلاتی به وجود آید، به عنوان مثال اینکه مصرف یک دارو محدود و یا مشکلات فنی در کشور مبدا وجود داشته باشد که در این صورت بحث‌های علمی صورت می‌گیرد.

عبده زاده در مورد چگونگی واردات دارو همچنین ادامه داد: دارویی که مشابه تولید داخل دارد اگر در تولید مشکلی داشته باشد یا خیر ، اینکه جوابگوی کشور خواهد بود یا خیر، تصمیم‌گیری می‌شود، در مسائل عمده اگر کشوری توان تولید داخل داشته باشد اجازه ورود دارو داده نمی‌شود. آیین نامه ثبت ورود دارو، در سایت سازمان غذا و دارو نیز وجود دارد و هر شرکتی قبل از درخواست، باید ثبت و مجوز ساخت ورود را نیز گرفته باشد همچنین هویت آن به تایید سازمان برسد و بعد از آن می تواند شرکت برای تولید و وارد کردن یک محصول اقدام کند. همه جزئیات در سازمان به صورت شفاف وجود دارد و شاید یکی از سازمان‌هایی که بسیار نظم دارد، اداره ثبت و بررسی داروهاست و برای هر اقدامی از جمله تولید و واردات دارو، مسیر مشخص است و در فاصله کوتاهی نتیجه نیز مشخص می‌شود.