ایران تنها کشوری نیست که پیوند کلیه از اهدا‌کننده‌ی زنده را مجاز می‌داند

سالم خبر: برخلاف برخی اظهارات ایران تنها کشوری نیست که در آن خرید و فروش کلیه انجام می شود و این ادعا کاملاً منطبق با واقعیت نیست.

عباس بصیری، رییس انجمن اورولوژی ایران در سومین کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی با بیان این مطلب افزود: در حال حاضر در کشورهایی همچون ترکیه، هلند، رژیم صهیونیستی و حتی در آمریکا نیز در حال حاضر مبادله کلیه از فرد زنده به فرد زنده انجام می شود. بنابراین برخلاف آنچه ادعا می‌شود؛ اتفاقا ایران تنها کشوری نیست که در آن خرید و فروش کلیه انجام می شود و این ادعا کاملاً منطبق با واقعیت نیست. درواقع در سایر کشورها تنها اسم اهدای کلیه از فرد زنده به فرد زنده  متفاوت است.

وی افزود: حتی پیش از حاشیه هایی که سال های اخیر درباره‌ی اهدای کلیه از فرد زنده بوجود آمد، ما از یک فرد غیر ایرانی و مثلا یک فرد افغانستانی کلیه را برای پیوند به یک ایرانی استفاده نمی‌کردیم؛ ضمن آنکه اهدای کلیه به غیر ایرانی های نیازمند پیوند انجام نمی شد.

بصیری ادامه داد: درست است که در امریکا سالانه ۸ هزار نفر به دلیل مشکلات کلیوی و عدم پیوند در زمان مناسب،  فوت می‌شوند اما تعدادی از  آنها نیز به دلایلی همچون کهولت سن، از لیست خارج می شوند بدین معنا که واجد شرایط برای دریافت کلیه تشخیص داده نمی شوند. بنابراین بسیاری  از نیازمندان به پیوند به دلیل صف انتظار طولانی برای دریافت کلیه متضرر می‌شوند.

بصیری با تاکید بر اینکه شکی نیست که آمار فوت در بیمارانی که پیوند کلیه بروی آنها انجام شده  کمتر از بیمارانی است که دیالیز می شوند گفت: آمار فوت در بیمارانی که پیوند کلیه بر روی آنها انجام شده ۳.۸ درصد است این در حالیست که آمار مرگ در بیماران در حال دیالیز ۶.۳ درصد است ضمن آنکه پیوند دوم خود می‌تواند در طول عمر بیماران بیافزاید. طبق مطالعات انجام شده پیوند دوم در بیمارانی که مبتلا به دیابت هستند توانسته ۴۵ درصد در پنج سال و در بیماران غیردیابتی ۲۳ درصد در پنج سال طول عمر آنها را افزایش دهد.

وی در توضیح مزایای دیگر پیوند کلیه نسبت به سایر روش های درمانی افزود: برای بیمارانی که پیوند کلیه بر روی آنها انجام می‌شود دو هفته پس از عمل جراحی زمان بحرانی محسوب می شود که باید تحت نظر باشند اما پس از آن بیمار می تواند به زندگی عادی خود چه از نظر بیولوژیک و چه از نظر زندگی اجتماعی ادامه دهد و در واقع در فاز نرمال قرار می گیرد. این در حالیست که برای بیمارانی که دیالیز می شوند اینگونه نیست و آنها عملا از کار افتاده محسوب می شوند.

رییس انجمن ارولوژی ایران تصریح کرد: هزینه دیالیز برای هر بیمار در سال ۷۵ هزار دلار است در حالی که پیوند کلیه به علت هزینه جراحی و داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، تنها در سال اول ۱۰۰ هزار دلار هزینه دارد اما پس از آن به طور میانگین سالانه ۱۰ هزار دلار هزینه دارد و پس از چهار سال کفه هزینه ها به نفع پیوند کلیه تغییر میکند و هزینه پیوند کمتر از دیالیز می شود.

وی تاکید کرد:  علاوه بر این مطالعات مختلف و شاخص کالی نشان می دهد  که کیفیت زندگی یک بیمار پیوند کلیه از کیفیت زندگی بیمارانی که در حال دیالیز صفاقی یا دیالیز خونی هستند بهتر است.

بصیری ادامه داد: در آمریکا هم ابتدا بیماران آمریکایی نیازمند پیوند کلیه به کشور های فقیر تر می رفتند و پیوند می گرفتند؛ اما پس از آن که این عمل غیر انسانی شناخته ممنوعیت آن اعلام شد، متولیان نظام سلامت این کشور تلاش کردند که نیاز این بیماران را با پیوند کلیه از افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند تامین کنند. اما نتیجه این بود که به شدت پیوند کلیه کاهش پیدا کرد تا آنجا که در سال ۲۰۰۷ قانونی در کنگره تصویب شد که به موجب آن هزینه های مسافرت، از کارافتادگی، اقامت و غیره به افرادی که به آمریکا برای اهدای کلیه سفر می کنند پرداخت شود.

وی تاکید کرد: با این حال این مسئله  هم موضوع را حل نکرد تا اینکه در سال ۲۰۱۹ ترامپ دستور داد هزینه های دیگری از قبیل بچه داری و حتی هزینه هایی که به خانواده فرد متمایل برای اهدای کلیه تحمیل می‌شود نیز پرداخت شود تا افراد برای اهدای کلیه ترغیب شوند. حتی پیشنهاد شده بیمه عمر یک میلیون دلاری برای افراد اهدا کننده در نظر گرفته می شود بدون آنکه مالیاتی بر روی آن وضع شود. ضمن انکه سالانه ۵۰۰ دلار به این افراد پول پرداخت شود تا هر سال آن را برای کنترل وضعیت سلامت خود هزینه کنند. هرچند این موضوع فعلا پیشنهاد شده و هنوز به مرحله اجرا در نیامده اما نشان می‌دهد قبح اهدای کلیه از فرد زنده در حال از بین رفتن است

بصیری گفت: مدل ها و مطالعات بسیاری بر روی هزینه ها و عواید ناشی از پیوند کلیه در آمریکا انجام شده است انجام شده است. در یکی از این تحقیقات برآورد شده که همه هزینه ها برای عمل پیوند از فرد زنده غیر خانواده برای یک بیمار، همچون هزینه های جراحی و مراقبت از بیمار، هزینه های آزمایش های گوناگون برای یافتن اهدا کننده مناسب، هزینه هایی که به فرد اهداکننده باید پرداخت شود و ...   ۹۵ هزار دلار در نظر گرفته شود. در این تحقیقات تاکید شده به رغم این هزینه ها اما در نهایت با افزایش ۳.۵ واحد شاخص کیفیت زندگی افرادی که پیوند کلیه بر روی آنها انجام شده، جامعه و دولت منفعت اقتصادی خواهند داشت.

وی افزود: در یکی از این تحقیقات برآورد شده که افزایش کیفیت زندگی هریک از این افراد که پیوند کلیه شده اند سالانه ۵۰ هزار دلار رشد می کند و اگر فرد ده سال که طول متوسط هر پیوند است بیشتر زندگی کند این رقم به ۵۰۰ هزار دلار خواهد رسید. 

رییس انجمن اورولوژی ایران ادامه داد: در مطالعه دیگری مک کورمیک با درنظر گرفتن هزینه سالانه ۳۸ هزار دلاری برای هر پیوند به این نتیجه رسیده که به رغم هزینه انجام شده برای این افراد اما انتفاع اقتصادی دولت به علت بهبود کیفیت زندگی این افراد قابل توجه است. او استدلال کرده که افراد پس از پیوند می توانند به زندگی عادی بازگشته کار کنند و مالیات بپردازند و در نتیجه  ۱.۳ دهم بیلیون دلار مالیاتی است که این افراد خواهند پرداخت و در نهایت دولت با کسر همه هزینه هایی کرده، ۱۴ بیلیون دلار سود خواهد کرد.

بصیری توضیح داد: نتیجه این مطالعات آن شده که به سیاستگذار پیشنهاد شده حالا که جواب مطلوب از پیوند کلیه از افراد دچار مرگ مغزی شده حاصل نشده بهتر است پیوند از افراد زنده را تشویق کند چراکه این عمل هم کیفیت زندگی افراد را ارتقا می‌دهد و هم هزینه ها را پایین می آورد. پیش بینی شده که اگر برای هر پیوند از فرد زنده ۳۸ دلار تخصیص داده شود در نهایت ۱۳ هزار پیوند کلیه در سال افزایش پیدا کند.

وی با بیان اینکه همه اینها در حالی اتفاق می افتد که در ایران بابت ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومانی که در ازای مبین مبادله کلیه انجام می‌شود حاشیه‌های فراوانی ساخته شده است گفت: از سوی دیگر تحقیقات در کشوری مانند رژیم صهیونیستی نشان می دهد که تا هزار تا سال ۲۰۰۸ به علت مخالفت های دینی، بخشی از بیماران نیازمند به پیوند کلیه از کشور خارج می شدند. پس از آن در سال ۲۰۰۸ _۲۰۰۹ قانونی در مجلس این کشور تصویب شد تا برای فردی که قرار است کلیه خود را هدیه کند هزینه هایی همچون تامین درآمد ۴۰ روز زندگی، هزینه های رفت و آمد،  هزینه های پزشکی، هزینه ۵ جلسه روانپزشکی و حتی هزینه تحمل درد فرد درنظر گرفته شود. علاوه بر این فرد اهدا کننده و خانواده اش در لیست حق تقدم برای دریافت پیوند کلیه قرار می گیرند و اگر در شرایطی دو کلیه برای پیوند وجود داشت کلیه بهتر به آنها پیوند داده شود. یعنی مشوق های فراوانی برای فرد اهدا کننده دیده شده است.

وی افزود این در حالیست که اهدای کلیه از فرد زنده از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۱۴، حتی در میان افراد خانواده در ایران ۱۷ درصد کاهش پیدا کرده و ما برای آنکه میزان عرضه کلیه را بالاتر ببریم مجبور شدیم شرایط لازم برای پیوند را تقلیل دهیم و حتی اهدا از سوی افرادی را که شرایط کافی ندارند هم قبول کنیم. مثلا پیوند کلیه بعد از  ۴۵ تا ۵۰ سال دچار مشکلاتی است.
 
وی درباره اینکه  که چرا از فرد زنده پیوند ترجیح داده می‌شود توضیح داد: به این دلیل که از قبل می دانیم چه زمانی بیمار قرار است جراحی شود و بررسی قبل از جراحی به موقع و دقیق تر قابل انجام است اهدا از فرد زنده ترجیح داده می شود. علاوه براین در مورد بیمار مرگ مغزی شده به شدت شرایط متفاوت است ممکن است قبلاً بر روی بیمار چندین عمل انجام جراحی انجام شده باشد و یا مجبور شویم در زمان نامناسب و در شرایطی که تیم پیوند آمادگی لازم را ندارند، همچون نیمه های شب پیوند را انجام دهیم. بنابراین نتایج حاصل از پیوند از افراد زنده همیشه بهتر پاسخ می‌دهد.

بصیری ادامه داد: افرادی که پیوند کلیه بر روی آنها انجام می‌شود با مشکلاتی در کوتاه مدت و بلند مدت ممکن است مواجه شوند مثلا تاخیر در عملکرد ممکن کلیه ممکن است وجود داشته باشد و این شاخص در بیماری که پیوند از فرد دچار مرگ مغزی شده دریافت کرده ۵۰ درصد و از فرد زنده ۵ درصد است که این در خروجی نهایی تاثیر دارد.

وی تصریح کرد: امکان افزایش ده سال طول عمر برای فرد دریافت کننده از یک فرد دچار مرگ مغزی شده ۵۰ درصد است اما دریافت کلیه از فرد
زنده امکان ۲۰ سال افزایش طول عمر  را تا ۵۰ درصد بالا می برد. علاوه بر این اگر افراد زنده با هم قرابت ایمونولوژیک داشته باشند  امکان اینکه تا ۳۵ سال به طول عمر آنها افزوده شود تا ۵۰ درصد بالا می رود.

وی تاکید کرد:  از سوی دیگر برای کسی که کلیه اهدا می‌کند ممکن است در کوتاه مدت عوارضی ایجاد شود اما این عوارض خفیف و گذرا هستند مثلاً احتمال مرگ در این افراد طی ۹۰ روز پس از پیوند سه در ۱۰ هزار بوده و این رقم در ۱۵ سال گذشته ثابت بوده است.این ریسک مرگ از کسانی که عمل آپاندیسیت یا کیسه صفرا دارند کمتر است هرچند اینجا مسوولیت تیم پزشکی بیشتر است چون از فرد زنده و سالم عمل پیوند انجام می شود.

بصیری گفت: از آنجا که وضعیت سلامتی فرد اهدا کننده به خوبی بررسی می شود شود مطالعات نشان داده که ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در آینده در افرادی که کلیه اهدا می‌کنند کمتر است.

وی در باره اینکه چقدر احتمال اینکه فرد اهدا کننده خود دچار مشکل کلیوی شود و کلیه دیگرش با مشکل مواجه شود گفت: ما در  سال ۱۹۹۵ مطالعه‌ای انجام دادیم که مشخص شد از ۶۴ نفری که اهدای کلیه داشته اند تنها یک نفر دچار نارسایی کلیه شده بود. البته این فرد برادر کسی بود که نیاز به پیوند کلیه داشت و بررسی بیشتر نشان داد که این فرد اهداکننده، خود نیز بیماری زمینه‌ای در مورد کلیه داشته است.

بصیری ادامه داد: از آنجا که ۸۴ درصد افرادی که اهدای کلیه انجام می‌‌دهند فامیل هستند بنابراین ممکن است امکان پیدایش مشکلات کلیوی در آینده به دلیل مشکلات ایمونولوژیک وجود داشته باشد پس از امتیاز کسی که به غیر فامیل کلیه می دهد این است که این بیماری در خود فرد وجود ندارد.

وی ادامه داد:  در تحقیق خارجی دیگری از ۹۶ هزار پیوند ۹۰ اهدا کننده به نارسایی کلیه رسیدند که همه فامیل بودند و ۸۳ درصد از آنها بیماری زمینه‌ای و بیولوژیک داشتند.

بصیری در مورد شرایط فرد اهدا کننده کلیه پس عمل نیز توضیح داد: نکته مهم این است که خانم‌ها بهتر است بعد از سن باروری و در شرایطی که دیگر قصد بارداری ندارند پیوند انجام دهند تا دچار مشکلات فشار خون حاملگی نشوند. علاوه بر این بهتر است اهدا زیر سن ۵۵ سال انجام شود  تا کلیه باقیمانده بهتر بتواند خود را با شرایط به بدن هماهنگ کند.

رییس انجمن اورولوژی ایران  گفت: GRF ( شاخص ارزیابی عملکرد کلیه) فرد اهدا کننده که در حالت طبیعی بین ۹۰ تا ۱۲۰ است پس از دو هفته بعد از عمل ۷۰ و در بازه زمانی طولانی تر به ۸۵ تا ۷۵ درصد می رسد که برای زندگی عادی کفایت می کند منتها این افراد باید رژیم غذایی درستی دریافت کنند تا در آینده با نارسایی‌های کلیوی مواجه نشود.

وی افزود: البته برخی مطالعات نشان داده اند که پس از ۵۵ سال هم کلیه فرد توانسته خود را با بدن سازگار کند. برای این اتفاق لازم است که قبل و پس از پیوند bmi، فشارخون، میزان چاقی، و در نهایت لایف استایل فرد و شرایط فیزیکی و سلامتی فرد بهینه باشد. از نظر روانی هم فرد اهدا کننده  به علت کمک به همنوع ممکن است در شرایط روانی بهتری قرار بگیرد البته درصد بسیار کمی هم دچار افسردگی می شوند اما این مسئله در مطالعات به شکل معنی داری وجود نداشته است.