ناصر کلانتری، مدیر گروه تغذیه جامعه دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگو با سالمخبر:
سالمخبر: ویتامینهای A و D و B2 از مهمترین ویتامینهایی هستند که زنان و دختران در مناطق محروم یا کم برخوردار کشور دریافتی کمی دارند ضمن آنکه املاحی مانند کلسیم نیز دریافت کافی ندارند.اختلالات تغذیهای و عدم دسترسی به غذای مناسب و گرانی خوراکیها موجب شده است دسترسی به این نوع ویتامینها و ریزمغذی ها در مناطق محروم گسترش یابد.
ناصر کلانتری، مدیر گروه تغذیه جامعه دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگو با سالمخبر درباره مناطق محروم و استانهای کم برخوردار از امکانات گفت: مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، هرمزگان، کردستان، ایلام، کهکیلویه و بویراحمد، جنوب کرمان به عنوان مناطق محروم یا کم برخورداری شناسایی شدهاند که شاخصهای توسعه نیز در این مناطق از میانگین ملی پایینتر است.
وی در ادامه بیان کرد: ویتامین A و D و B2 از مهمترین ویتامینهایی هستند که زنان و دختران در مناطق محروم یا کم برخوردار دریافتی کمی دارند ضمن آنکه املاحی مانند کلسیم نیز دریافت کافی ندارند. ریز مغذیها، آهن و روی کارکردهای مختلفی در بدن انسان دارند که متاسفانه در مناطق یادشده افراد کمتر این موارد را دریافت میکنند که این امر ناشی از اختلالات تغذیهای و عدم دسترسی به غذای مناسب و گرانی خوراکیها است به ویژه ویتامینهایی که منابع اصلی آن گوشت و لبنیات هستند که متاسفانه در مقایسه با سالهای گذشته افزایش قیمت بسیاری داشتهاند.
کلانتری با اشاره به اینکه افزایش قیمت خوراکیهایی که ریزمغذی حیاتی بدن را تامین میکنند دلیلی است که میتواند مصرف مردم در مناطق کم برخوردار را کاهش دهد، تصریح کرد: به عنوان مثال قیمت لبنیات به نسبت گذشته ۷ تا ۸ برابر افزایش داشته است. درآمد مردم به ویژه در مناطقی خاص اگر با این هزینهها افزایش متناسب پیدا نکرده باشد این تصور وجود دارد که میزان دریافتی ویتامین به خصوص در زنان و دختران کمتر شده است .
مدیر گروه تغذیه جامعه دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی همچنین افزود: یکی از شاخصهای توسعه نیافتگی در مناطق محروم مسئله رفتار با دختران و زنان در برخورداری از حداقلهای زندگی در خانواده است. در بسیاری از مناطق محروم به حقوق زنان نسبت به مردان کمتر توجه میشود که این امر نوعی توسعهنیافتگی فرهنگی به شمار میآید. با کاهش میزان رفاه در مناطق کم برخوردار، ناکارآمدیها میان زنان و مردان به صورت متعادل نیست و عوارض در میان زنان بیشتر آشکار میشود.
وی با بیان اینکه زنان و دختران در زمینه سلامت جزو گروههای آسیبپذیر هستند، اظهار کرد: زنان و دختران ماهیانه علاوه بر قاعدگی که آهن و کم خونی را به وجود میآورد، بارداریهای مکرر و شیردهی را تجربه میکنند که در سلامت و تغذیه آنان نیز اثرات سوء به همراه دارد . کمبود مواد غذایی به ویژه گوشت، مرغ، لبنیات، میوه و سبزیجات در خوراک روزانه زنان جوان آسیبهایی را در پی دارد.
کلانتری با اشاره به اینکه طبق مقالات موجود در سطح جهان عمدتا زنان دچار کمبود آهن هستند، عنوان کرد: دختران با آغاز دوران بلوغ و قاعدگی و پس از آن زنان در طول زندگی دچار فقر آهن و کم خونی میشوند. مردان در مقایسه با زنان فقط یک زمان بیشتر دچار فقر آهن میشوند آن هم زمانی است که وضعیت تغذیه آنان نامناسب باشد. هورمونهای زنانگی خود موجب کاهش آهن و هورمونهای مردانگی موجب افزایش آهن میشوند که این موضوع به نفع مردان و به ضرر زنان محسوب میشود.
مدیر گروه تغذیه جامعه دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی درباره کمبود آهن در مردان خاطرنشان کرد: مردان زمانی دچار کمبود آهن میشوند که قرار است در دوران بلوغ بدنشان عضلانی بشود. یکی از مشخصههای تفاوت بلوغ در دختران و پسران نوع تغییرات جسمی است به عنوان مثال معمولا دختران چربی بدنشان افزایش مییابد زیرا بافتهای چربی، هورمونهای زنانگی را به وجود میآورند تا اندام زنانگی آنان نیز تشکیل شود در مقابل پسران عمدتا عضلانی میشوند در این میان تشکیل عضلات، نیازمند آهن است همچنین باید پروتئینی به نام میوگلوبین در بدن پسر بچهها باشد تا امکان عضلهسازی نیز به وجود آید بنابراین در این دوران اگر دریافت مواد غذایی مانند دوران قبل از بلوغ باشد در نتیجه افزایش نیاز به آهن منجر به کمخونی و کمبود آهن میشود به جز این دوران مردان در دیگر زمان طول عمر خود در مقابل کمخونی و فقر آهن مقاومتر هستند حتی میتوان گفت تستوسترون موجب افزایش خونسازی و فعالیت مغز استخوان میشود.
وی همچنین افزود: در زنان و دختران در دوران بلوغ باید بیشتر به مشکل کمبود آهن توجه شود ضمن آنکه دختران در دوران بلوغ و زنان در دوران زندگی و باروری باید در دریافت مکمل در اولویت قرار بگیرند. مصرف مکمل در پسران نیز از سن ۱۴ تا ۱۸ سالگی توصیه میشود اما قبل و بعد از این سن به مصرف مکمل به صورت عام و عمومی نیاز ندارند مگر آنکه پسر بچهای به صورت اختصاصی دچار کمبود خون و فقز آهن باشد و پزشک تشخیص دهد که فرد نیازمند مصرف مکمل آهن است.