سالم خبر 10 مهر 1398 ساعت 13:30 https://www.saalemnews.com/news/5542/حمایت-تولید-داخل-نباید-ضد-خود-بدل-شود -------------------------------------------------- مهدی پازوکی اقتصاددان و عضوهیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران در گفت‌وگو با سالم‌خبر: عنوان : حمایت از تولید داخل نباید به ضد خود بدل شود -------------------------------------------------- سالم خبر: حمایت از تولید داخل در گام نخست باید برنامه محور باشد تا به ضد خود بدل نشود. مسوولان کشور باید براساس برنامه ای مدون، نقشه راه تولید را مشخص کنند. برای این کار هم تا زمانی که ندانیم در کدام صنایع قرار است توسعه پیدا کنیم و طی سال های پیش رو در کدام بخش ها  توان رقابت با دنیا را داریم، حمایت هایمان هدفمند نخواهد بود. متن : سالم خبر: حمایت از تولید داخل در گام نخست باید برنامه محور باشد تا به ضد خود بدل نشود. مسوولان کشور باید براساس برنامه ای مدون، نقشه راه تولید را مشخص کنند. برای این کار هم تا زمانی که ندانیم در کدام صنایع قرار است توسعه پیدا کنیم و طی سال های پیش رو در کدام بخش ها  توان رقابت با دنیا را داریم، حمایت هایمان هدفمند نخواهد بود. مهدی پازوکی اقتصاددان و عضوهیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران در گفت و گو با سالم خبر با بیان این مطلب افزود: انتخاب صنایع برای توسعه باید به دور از مناسبات رانتی و براساس موازین علمی صورت گیرد.پس تا زمانی که تصور برنامه ریزان کشور از حمایت، توزیع منابع مالی و رانت بین چند صنعت خاص و بالابردن دیوار تعرفه به منظور کسب درآمد برای دولت باشد، اوضاع صنایع حمایت شده بهبود نخواهد یافت. وی با تاکید بر سیاست گذاری های هدفمند برای حمایت از صنایعی همچون صنعت دارو گفت: بسیار مهم است که تمام سیاست گذاری ها هدفمند، مشروط، مدت دار و براساس اولویت های راهبردی تعیین شده باشد تا به نفع بخش های تولیدی و به ویژه بخش های منتخب تمام شود. این استاد دانشگاه همچنین با انتقاد از رفتارهای سلیقه ای و گاه مبتنی بر رانت در قالب حمایت از صنعت عنوان کرد: در حال حاضر بسیاری از اقداماتی که به اسم حمایت از تولید صورت می گیرد، مقطعی و مبتنی بر رانت و رفتارهای سلیقه ای است که اگر حاکمیت برای این معضل راهکاری نیندیشد، دچار اتلاف منابع بدون دستاوردهای توسعه ای خواهیم شد. وی تاکید کرد: ما در شرایط فعلی بیش از حمایت های مقطعی که تنها برای سیاست گذار و صنعت زمان می خرد؛ به حمایت های واقعی نیازمندیم. برای مثال تدوین و تصویب قوانین و مقررات و قاعده گذاری های کارآمد و تولیدمحور از وظایف قوه مقننه و تضمین حقوق مالکیت به عنوان یکی از پارامترهای تعیین کننده برای ورود سرمایه ها به بخش های تولیدی از وظایف قوه قضائیه است. در واقع در نبود امنیت مالکیت خصوصی و حقوق مالکیت، همواره ریسک دست اندازی دولت بر سرمایه مردم وجود خواهد داشت که خود می تواند انگیزه سرمایه گذاری را کاهش و ارزش افزوده ایجاد شده را نیز از چرخه تولید خارج کند. علاوه بر این هرگونه حمایتی در زمینه تولید، نیازمند شفافیت اطلاعات است. پازوکی در تشریح حمایت های مقطعی و واقعی از صنایعی همچون صنعت دارو گفت: یک از انواع حمایت های مقطعی، حمایت های تعرفه ای است که تنها برای خرید زمان جهت جبران عقب ماندگی‌ها در زمینه تولید صنعتی مدرن است. اما در کشورهایی همچون ایران دولت‌ها تنها به دلیل آنکه حمایت‌های تعرفه ای برای آنها امکان کسب درآمد را فراهم می‌کند نسبت به آن رغبت نشان می‌دهند. روشی که تجربه نشان داده اگر مقرون به صرفه و مدت دارد نباشد؛ نه تنها هزینه‌های دولت، فساد و ناکارآمدی را گسترش می دهد بلکه عامل ایجاد کننده برای قاچاق و سدی محکم در برابر انگیزه های سرمایه گذاری بیشتر است. حال آنکه لازم است در دوره ای که حمایت تعرفه ای انجام می شود بستر حمایت های حقیقی نیز فراهم شود؛ در غیر اینصورت تعرفه، حمایت تعرفه ای و ذیل آن اصل اساسی حمایت‌ از صنعت نیز بدنام می‌شود. وی در پاسخ به این سوال که آیا تنها تشویق مردم به استفاده از محصولات داخل می تواند حمایت در خور توجهی برای حمایت از تولید داخل باشد گفت: بخش حمایتگر در چارچوب اندیشه توسعه در درجه اول دولت توسعه‌گرا، در درجه بعدی خود تولیدکنندگان و در آخرین مرحله مردم است. متاسفانه در ایران همواره دستگاه حاکمیت توپ را در زمین مردم می اندازد؛ اما زمانی که راجع به رفتار افراد صحبت می‌شود از منظر روش‌شناختی یعنی ما در سطح خرد، بحث می‌کنیم. از سوی دیگر، مصرف کننده نهایی در علم اقتصاد، بازیگر سطح خرد است که مبنای رفتارش عقلانیت و حداکثرسازی سود است. اگر به این بازیگر یعنی مردم گفته شود کالای کم‌کیفیت‌تر و گران‌تر را به کالای باکیفیت‌تر و ارزان‌تر ترجیح دهید، این یعنی دعوت آنها به غیرعقلانی رفتار کردن که به نوعی نقض غرض است. پازوکی افزود: این مسوولیت دولت است که باید سیاست های خود را به گونه‌ای سامان دهد که واحدهای سطح خرد با منطق‌های عقلانی ترجیح دهند که محصول داخلی را مصرف کنند. بنابراین تا زمانی که قوای سه گانه نقش خود را در بسترسازی برای تقویت تولید باکیفیت و رقابت پذیر به درستی ایفا نکنند، نمی توان مردم را برای مصرف کالای خارجی ارزان تر و باکیفیت بالاتر تقبیح کرد. وی در پاسخ به این سوال که وقتی صحبت از حمایت از تولید داخل می شود دقیقا چه حمایت هایی را در برمی گیرد، اظهار داشت: بیایید اول ببینیم ما با حمایت هایمان تاکنون چه کرده ایم؟ وقتی در سال ۶۶ میلادی ما پیکان تولید می‌کردیم، کره ای ها صنایع مطرحی نداشتند ؛ اما ما امروز یک کارخانه مشابه هیوندا و کیاموتورز در ایران نداریم. زمانی روس‌ها آرزو داشتند کفش ملی ایران را بپوشند اما ما چه به روز کفش ملی آوردیم!؟  بنابراین گرچه براساس مبانی نظری و شواهد تجربی، اصل حمایت از تولید داخلی پذیرفته شده است و دولت و نهادهای قانون گذاری و قضائی، باید حمایت از تولید ملی را در دستور کار خود قرار دهند و وظایف خود را دراین باره به درستی دنبال کنند؛ اما نحوه حمایت و شرایط آن باید مورد بازبینی قرار گیرد. درواقع اگر دولتمردان و سیاست گذاران کشور از مساله حمایت، درک درستی نداشته باشند به ورطه حمایت های صوری، بی قیدوشرط و بدون نظارت های لازم برای ارتقای کیفیت تولیدات داخلی سقوط خواهیم کرد که نه تنها تولید ملی را در مسیر توسعه قرار نمی دهد بلکه نتیجه ای جز توزیع رانت و بازتولید توسعه نیافتگی در پی نخواهد داشت.